نکاتی در مورد آیه ی ششم سوره مائده. در این آیه خداوند می فرماید که: يَأَيهُّا الَّذِينَ ءَامَنُواْ إِذَا قُمْتُمْ إِلىَ الصَّلَوةِ ای کسانی که ایمان آوردید، هنگامی که قیام کردید بسوی نماز. اینجا بحث إِلىَ الصَّلَوةِ، به فعل قُمْتُمْ، بر می گرده. یعنی در واقع قُمْتُمْ إِلىَ الصَّلَوةِ، یک ترکیبه. إِلىَ الصَّلَوةِ، یک مفهومه، قُمْتُمْ ، یک مفهوم دیگری، اینها با هم رابطه پیدا کردن بواسطه الی، یعنی در واقع بواسطه حرف الی، صلاة به قُمْتُمْ، متعلق شده، به فعل قُمْتُمْ، بعد مجموعاً با هم یک ترکیب درست کردن که یک مفهوم رو می رسونه. این مفهوم یک واقعیت داره، این مفهوم یک تصویرداره. این مفهوم خودش قابل شرحه، قابل توضیحه. لذا می فرماد، إِذَا قُمْتُمْ، یعنی هنگام تحقق آن تصویر. هنگام تحقق آن واقعیت. اون واقعیت چی هست؟ قُمْتُمْ إِلىَ الصَّلَوةِ،
خوب در ادامه می فرماد که، فَاغْسِلُواْ وُجُوهَكُمْ وَ أَيْدِيَكُمْ إِلىَ الْمَرَافِقِ، بشویید وجوهتان را و ایدیتان را، إِلىَ الْمَرَافِقِ، اینجا یک ترکیب وجود داره، ترکیب جار و مجرور إلیَ المَرَافِق، إلی المرافق به چی تعلق داره؟ به أَيْدِيَكُمْ. ما می خوایم ترکیبات رو اینجا پیدا کنیم. چه ترکیبی پیدا کنیم؟ إلیَ المَرَافِق، به وجُوه، مرتبط هست؟ به اَیدی، مرتبط هست؟ به شستن مرتبط هست؟ ترکیبی که می خوایم پیدا کنیم چی هست؟ ترکیبی که اینجا وجود داره چیه؟ یعنی اگر این یک جمله است؟ وجوه رو بگذارید کنار؟ فَاغْسِلُواْ أَيْدِيَكُمْ إِلىَ الْمَرَافِقِ، آیا در این جمله ترکیبی وجود داره؟ ترکیبی که وجود داره چی هست؟ أَيْدِيَكُمْ إِلىَ الْمَرَافِقِ، شما از أَيْدِيَكُمْ إِلىَ الْمَرَافِقِ، یک ترکیب برداشت کن. یک مفهوم. جدای از قبل از ارتباط با شستشو، قبل از ارتباط با غسل. از أَيْدِيَكُمْ إِلىَ الْمَرَافِقِ، یک مفهوم برداشت کن. خوب اینو بحث می کنیم. أَيْدِيَكُمْ إِلىَ الْمَرَافِقِ، این یعنی چی؟ این چه تصویری به ما می رسونه؟ جدا، قبل از بحث شستن. هنوز بحث شستنی وجود نداره. این در واقع خودش می شه یک مفهوم پایه، در اون جمله. پس این مفهوم ترکیبی چه ترکیباتی داره؟ دست، دستانتان إِلىَ الْمَرَافِقِ، تا بسوی مرافق. خوب دستانمان بسوی مرافق، کجاست؟ یه تصویر ایجاد می کنه. دستانمان بسوی مرافق. اینجا یه مفهوم برای ما ایجاد می کنه. خود این دیگه عنوان داره.
أَيْدِيَكُمْ إِلىَ الْمَرَافِقِ، چه تصویری ایجاد می کنه؟ شما می گید تصویری است از انگشتان تا مرافق. چه تصویری ایجاد می کنه؟ می شه این قسمت از دست. در واقع أَيْدِيَكُمْ إِلىَ الْمَرَافِقِ، هدفش اینه بخشی از دست رو برای ما تصویر کنه، مفهوم کنه. بخشی از دست برای ما مفهوم شد، تمام شد. مفهوم رو گرفتید؟ می گید کجا هست؟ می گید این بخش از دست. چه جوری می گید؟ می تونید بگید از نوک انگشتان. کدوم بخش دست؟ از نوک انگشتان تا مرفق. یا از مرفق تا انگشتان، فرقی نداره، تصویر برای شما ایجاد شد. این مفهوم ایجاد شد. این مفهوم رو گرفتید؟ به تصویر نگاه کنید، حالا می فرماد که فَاغْسِلُواْ. فَاغْسِلُواْ این تصویر را. این تصویری که دارید این بخش از دست رو بشویید. در واقع َايْدِيَكُمْ إِلىَ الْمَرَافِقِ، یک ترکیبی است که می خواد اَیدی رو به معنای کامل تخصیص بزنه برای ما. بخشیش رو برای ما مشخص کنه. این بخش رو مشخص کرد می فرماد که فَاغْسِلُواْ . فَاغْسِلُواْ این بخش از دست را. این قسمت از دست را بشویید. یعنی شما می فرمایید که َايْدِيَكُمْ إِلىَ الْمَرَافِقِ، مفعول غسل هست، نه َايْدِيَكُمْ. َايْدِيَكُمْ إِلىَ الْمَرَافِقِ، یک مفهومی است یک تصویری است، این تصویر این مفهوم که یعنی بخشی از دست هست، مفعول غسل کردنه. پس اینجا اصلا موضوع این نیست که غسل کنید بسوی مرافق. موضوع این است که این بخش از دست رو غسل کنید.
عاقل هم میخواد اینجا رو غسل کنه از بالا به پایین غسل می کنه. هم از بالا به پایین غسل می کنه هم اینجا دیگه سنت به ما کمک می کنه. یعنی نمی شه خدشه کرد اینجا، إِلىَ الْمَرَافِقِ، وجود دارد، نص قرآن است پس باید بسوی مرافق غسل کرد. نه َايْدِيَكُمْ إِلىَ الْمَرَافِقِ، یک ترکیبه که می خواد بخشی از دست رو به ما نشون بده، معرفی کنه. بعد می فرماد این بخش از دست رو بشویید. چجوری بشویید؟ یا از مفهوم غسل کردن می فهمیم یا از آیات دیگری کمک می گیریم که اگر خواستیم دستی را پایی را جایی را بشوییم، از بالا به پایین بشوییم، از پایین به بالا بشوییم. از جای دیگه این رو می فهمیم یا به سنت نگاه می کنیم. خیلی از آیات هست مفهومش بصورت کلی مطرح است، سنت جزئیاتش رو برای ما مشخص می کنه.
پس اگر کسی بخواد از این آیه استدلال بیاره که غسل کنید بسوی مرافق، این استدلالش صحیح نیست. غسل کنید َايْدِيَكُمْ إِلىَ الْمَرَافِقِ، را. اینجوری بفرمایید. پس اینجا، َايْدِيَكُمْ إِلىَ الْمَرَافِقِ، یک ترکیبی است که مفعول غسل کردن واقع شده. و إِلىَ الْمَرَافِقِ، به غسل کردن برنمی گرده، که اگر إِلىَ الْمَرَافِقِ، رو به غسل کردن برگردونید، ایراداتی وارد می کنه که می شه اون رو به وُجوه هم برگردوند، پس شما باید به وجوه هم برگردونید. یعنی بگید، فَاغْسِلُواْ وُجُوهَكُمْ إِلىَ الْمَرَافِقِ، که این شدنی نیست. دوم اینکه َايْدِيَكُمْ إِلىَ الْمَرَافِقِ، مَرَافِقِ و اَیدی، هر دو عناوین یک جزء از بدن هستند. لذا وقتی دو جزء به این شکل کنار هم ترکیب می شن، یک ترکیب مرکب می سازند. بعنوان مثال شما می فرمایید که دیوار را و در را تا قفل بشویید. منظورتون بخشی از در است. چرا؟ چون در و قفل در اجزای یک پیکره هستند. شما با این نوع نسبت دادن بخشی رو معلوم کردی. پس چون مَرافق و اَیدی، جزء یک پیکره هستند، لذا َايْدِيَكُمْ إِلىَ الْمَرَافِقِ، یک ترکیب هست.
در ادامه آیه می فرماید که: وَ امْسَحُواْ بِرُءُوسِكُمْ وَ أَرْجُلَكُمْ إِلىَ الْكَعْبَينْ . اینجا هم به همین شکل دو تا ترکیب هست. ترکیب اول بِرُءُوسِكُمْ، ترکیب دوم أَرْجُلَكُمْ إِلىَ الْكَعْبَينْ. پس باید این دو تا ترکیب رو شناخت. بعد وقتی این دو ترکیب رو شناختید، ترکیب بِرُءُوسِكُمْ و ترکیب أَرْجُلَكُمْ إِلىَ الْكَعْبَينْ، دو تا تصویر برای شما ایجاد میکنن. دو بخش از اجزای بدن شما را مشخص می کنن. می فرماد این دو بخش را مَس کنید. لذا این َايْدِيَكُمْ إِلىَ الْمَرَافِقِ، یک ترکیب است. در ادامه آیه می فرماد که: وَ امْسَحُواْ بِرُءُوسِكُمْ وَ أَرْجُلَكُمْ إِلىَ الْكَعْبَينْ، اینجا هم به همین شکل دو تا ترکیب مطرح هست. ترکیب اول بِرُءُوسِكُمْ ، ترکیب دوم أَرْجُلَكُمْ إِلىَ الْكَعْبَينْ، پس باید این دو تا ترکیب را شناخت، بعد وقتی این دو تا ترکیب را شناختید، یعنی در واقع این دو ترکیب، ترکیب بِرُءُوسِكُمْ، و ترکیب أَرْجُلَكُمْ إِلىَ الْكَعْبَينْ، دو تا تصویر برای شما ایجاد می کنه. دو بخش از اجزای بدن شما را مشخص می کنن. می فرماد این دو بخش را مَس کنید. اینجوری بخونید، بِرُءُوسِكُمْ، را مَس کنید، و أَرْجُلَكُمْ إِلىَ الْكَعْبَينْ، را مَس کنید. این مطلب مهم هست. شما اینجا باید بفرمایید، بِرُءُوسِكُمْ را. یعنی بِرُءُوسِكُمْ، یک تصویر برای شما ایجاد می کنه. یک مفهوم ایجاد می کنه از بخشی از بدن شما، یعنی در واقع از بخشی از رأس شما، یک تصویر ایجاد می کنه. آن را مَس کنید. پس در واقع بِرُءُوسِكُمْ، یعنی مکانی از رأس شما. اون مکان از رأسِ خودتون را مَس کنید. پس همه سر را نباید مَس کرد. بلکه اون بخشی از سر را باید مَس کرد که عنوان هست، بِرأس.
بله پس در این آیه ی 6 سوره مائده، توجه به این ترکیبات مهم هست. در ادامه آیات می رسه به جایی که می فرماد: فَامْسَحُواْ بِوُجُوهِكُمْ وَ أَيْدِيكُم، مَس کنید بِوجه را، و باِیدی را. بله پس در این آیه توجه به ترکیبات و مفهوم مرکب که از ترکیب به دست میاد، معنا را برای ما دقیق تر میکنه. می تونه بسیاری از اختلاف ها را حل کنه.
