متعلقات جار و مجروری کمک کننده در یافتن مفهوم نماز

1397.10.08-03شنبه 21 ربیع‌الثانی 1440

سه آیه وجود دارد که در انها مفهومی با حرف جر لام به اقامه نماز مرتبط شده است: «لِدلوک الشمس»، «لهم» و «لّذکری»

بله در بحث نماز یکی از مسیرهای پیدا کردن مفهوم نماز متعلقات جار و مجروری به بحث نماز هست خب وقتی بر اساس این آیات نماز رو بررسی کنیم حدود یازده آیه هست که حاکی از این موضوع هست در سه مورد موضوع مربوط به اقامه ی نماز هست در آیه 102 نساء می فرماید که فَأَقَمْتَ لَهُمُ الصَّلاَةَ اقامه ی صلاۀ کن برای آنها در آیه 78 اسراء می فرمیاد که أَقِمِ الصَّلاَةَ لِدُلُوكِ الشَّمْسِ إِلَى غَسَقِ اللَّيْلِ و در آیه 14 طاها می فرماید که أَقِمِ الصَّلَاةَ لِذِكْرِي خب در این سه مورد اقامه ی نماز سه متعلق جار و مجروری به اقامه نماز وجود داره لَهُمُ، لِدُلُوكِ الشَّمْسِ إِلَى غَسَقِ اللَّيْلِ و لِذِكْرِي

در آیاتی که فعل صلاة مطرح هستند حرف «فی» و «ل» وجود دارد لامی که تعلق را به معنای راستا و جهت میرساند «لِله» و «لِرَّبّ»

در آیات دیگر بحث صلاۀ مطرح هست و متعلقات مربوط به صلاۀ مثلاً يُصَلِّي فِي الْمِحْرَابِ خب اینجا صلاۀ در محراب هست که ظاهراً هم همین یک بار هم هست صلاۀ لِلّهِ هست إِنَّ صَلاَتِي وَنُسُكِي وَمَحْيَايَ وَمَمَاتِي لِلّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ خب این بحث جالب هست در بحث نماز در بحث صلاۀ وقتی فعل صلاۀ هست نه اقامه ی نماز نه اقامه ی صلاۀ ما داریم از متعلقاتش متعلقات جار و مجروریش با تعلق حرف لام هست لِرَّب و لِلّهِ در آیه دوم کوثر می فرماید فَصَلِّ لِرَبِّكَ و در آیه ی 162 انعام می فرماید که إِنَّ صَلاَتِي وَنُسُكِي وَمَحْيَايَ وَمَمَاتِي لِلّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ صلاۀ لِلّهِ و صلاۀ لِرَّب صلاۀ لِلّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ و صلاۀ لِرَّب این متعلق به حرف لام با اون متعلقاتی که با حرف لام در اقامه نماز بود فرق داره اینجا مالکیت نماز رو میرسونه مالکیت به معنای راستا صلاۀ من در زمره ی مالکیت چه کسی قرار میگیره؟ این نماز نماز من هست ولی در واقع در زمره ی مالکیت چه کسی هست؟ بله در بحث صلاۀ اون موضوع لِلّهِ و لِرَّب مالکیت و جهت نماز رو نشون میده فضای حاکم بر نماز رو نشون میده

در «ل» که متعلق اقامه نماز شده موضوع تعلق و راستا نیست بلکه می‌تواند به معنای تعلیل باشد پس در اقامه نماز باید علت و چرایی مطرح باشد پس اگر در جایی دیگر اقامه نماز بدون حرف جر لام آمده بود نیز باید چرا اقامه نماز پرسیده شود

در بحث اقامه ی نماز متعلقات به اقامه نماز در سه جا مطرح شده و هر سه جا با جار و مجروری که حرف مربوطه حرف لِ هست ولی اونجا بحث فضای حاکم نیست، با اون لِلّهِ فرق داره در واقع اونجا شما می فرمایی که أَقِمِ الصَّلاَةَ لِدُلُوكِ الشَّمْسِ منظورتون صلاۀ لِلّهِ هست أَقِمِ الصَّلاَةَ لِلّهِ لِدُلُوكِ الشَّمْسِ نه أَقِمِ الصَّلاَةَ لِدُلُوكِ الشَّمْسِ که هنوز لِلّهِ نیست نه أَقِمِ الصَّلاَةَ لَهُم که هنوز لِلّهِ نیست أَقِمتَ صَلاتَکَ صلاۀ تویی که لِلّهِ هست لَهُم برای آنها، در بحث اقامه ی نماز این حرف لام به معنای مالکیت نیست در مفهوم نماز در موضوع صلاۀ وقتی به تنهایی هست حرف لام می تونه به معنای مالکیت باشه ولی در بحث اقامه ی نماز بحث مالکیت نیست بلکه می تونه لام تعلیل باشه پس در بحث اقامه نماز باید علت رو پیدا کرد سه بار در آیات قرآن برای اقامه ی نماز متعلق جار و مجروری مطرح شده هر سه بارش با لام تعلیل هست خب شما از این این نتیجه رو بگیر در اقامه ی نماز تعلیل رو پیدا کن علت چیه؟اگه جای دیگه مطرح هست که الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلاةَ شما بفرمایید لِ چه موضوعی؟ بخاطر چه موضوعی به چه دلیلی؟ نفرمایید بخاطر خدا نه این رو نداریم در اقامه ی نماز بخاطر چه موضوعی رو باید دنبال کرد.

حرف جر دیگری که به صلاة نسبت داده شده است «علی» میباشد. صلاة خدا و ملائکه بر نبی، و بر مومنین، صلاة رسول الله ص بر مومنان

متعلق جار و مجروری دیگر که به صلاۀ مربوط هست بحث جار و مجرور با حرف عَلَی هست مثلاً در آیه ی إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ خداوند صلاۀ قرا میده عَلَی نبی، يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ صلاۀ داشته باشید بر او ، خب در بحث صلاۀ عَلَی سه دسته افراد مطرح هستند الله و ملائکه دو بار مطرح شدند و هر دو بار الله و ملائکه با هم هستند یک بار الله و ملائکه صلاۀ عَلَی النَّبی در آیه ی 56 احراب، یک بار الله و ملائکه صلاۀ عَلَی المومنین در آیه ی 43 احراب، یک دسته ی دیگر بحث صلاۀ رسول الله هست صلاۀ عَلَی برای رسول الله صلوات الله علیه به وسیله ی رسول الله صلوات الله علیه یک آیه اش آیه ی 84 توبه هست وَلاَ تُصَلِّ عَلَى أَحَدٍ و آیه ی دیگرش آیه ی 103 توبه هست وَصَلِّ عَلَيْهِمْ ، دسته ی دیگر مومنین هستند در آیه ی 56 احزاب می فرماید که يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ مومنین هستند که صلاۀ دارند عَلَی النَّبی صلاۀ عَلَی پیامبر پس فاعلان صلاۀ عَلَی دسته هستند الله و ملائکه، رسول الله صلوات الله علیه و مومنین، متعلق به صلاۀ یعنی متعلقین به صلاۀ از مسیر مفهوم عَلَی از مسیر حرف عَلَی رسول الله هست و مومنین

پس در فعل صلاة دو چیز مهم است یکی اینکه لِلّه باشد و دیگری اینکه عَلَی چه کسی باشد

بله از آیات دیگر هم آیه ی 157 هست که اینجا هم بحث صلوات از جانب رب بر مومنین مطرح هست، بله در بحث صلاۀ وقتی فعل صلاۀ مطرح هست دو چیز مهم هست یکی اینکه لِلّهِ باشه دوم اینکه عَلَی چی باشه در بحث اقامه نماز یک چیز مهم هست بخاطر چی باشه به چه دلیل؟ دنبال چی هستی؟

در اقامه نماز باید معلوم شود که دلیل اقامه نماز چیست

به دنبال چی هستی در اقامه ی نماز مهم هست در اقامه ی نماز برای موسی علیه السلام می فرماید که لِذِکری بخاطر ذکرم، برای رسول الله صلوات الله علیه در جایی می فرماید که لَهَم بخاطر اونها، و در جای دیگه می فرماید که لِدُلُوكِ الشَّمْسِ إِلَى غَسَقِ اللَّيْلِ به دلیل دُلُوكِ الشَّمْسِ إِلَى غَسَقِ اللَّيْل، در بقیه ی موارد که در آیات قرآن گفته نشده انسان باید این موضوع رو دنبال بکنه اقامه ی صلاۀ لِ چی؟ بخاطر چه موضوعی؟

در آیه ولایت نشانه ولیّ، اقامه نماز است، اگر پرسیده شود اقامه نماز برای چه پاسخ ولایت است

مثلاً می فرماید که إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُواْ الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلاَةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ رَاكِعُونَ در اوصاف اَلَّذِينَ آمَنُواْ می فرماید که اونها کسانی هستند که اقامه ی نماز می کنند اونها عنوان شون چی بود؟ ولی، شما بفرمایید اقامه ی نماز بخاطر چی؟ بخاطر اعمال ولایت ولی هستند ولی هستند اقامه ی نماز می کنند اقامه ی نماز می کنند بعد از ولی بودن شون، اقامه ی نماز می کنند اقامه ی نماز می کنند بخاطر چی؟ لِ وِلایَۀ، بخاطر اعمال ولایت بخاطر ولایت کردن آنها بخاطر ولایت کردن مومنین مثال عرض می کنیم این رو یعنی باید در آیات پیگیر بود پیدا کرد اقامه ی صلاۀ بخاطر چی، چطور می تونه اقامه ی نماز به علت اقامه ی نماز ربط داشته باشه؟ مثلاً اونجایی که مطرح هست أَقِمِ الصَّلَاةَ اقامه ی نماز کن لِذِكْرِي چطور این ارتباط وجود داره؟