در ادامه بحث علوم اختصاصی قرآن، یکی از علوم اختصاصی قرآن، علم سلطان هست، یکی از علوم اختصاصی قرآن، علم قرائت هست، یکی دیگه هم علم بیان هست. ورود به قرآن علم میخواد. چه علمی؟ علوم مختلف. قرآن بعنوان کلام الله، بهره برداری از قرآن کلام الله، علم میخواد. علوم مختلف. هر علمی بهره برداری خودش رو داره. یکی از علوم، علم عربی است. علم عربی قرآن هست. این علم عربی قرآن رو باید داشته باشی و بهره برداری خودش رو داره. هر علمی بهره برداری خودش رو داره. پس ما باید علوم مربوط به قرآن کلام الله، علوم مربوط به کتاب کلام الله، علوم بدوی کلام کلی، علوم مربوط به کلام الله رو بشناسیم و عناوینش رو بدونیم، این علوم رو کشف کنیم، این علوم در واقع چیزی هستند که در خود اون کلام الله موجودند، از خود کلام الله اون رو کشف کنیم و بر اساس اون علم از کلام الله بهره برداری کنیم.
علم عربی که مثلاً ادبیات ذیل بحث عربی قرآن مطرح است، ما را به سمت یک بهره‌برداری‌هایی میبره. مثلاً ما به یکسری گزاره‌های معرفتی می رسیم. البته عناوین این بهره برداری ها رو میشه از خود قرآن احصا کرد. هر کدوم از این علوم چه بهره برداری رو از قرآن به ما می رسونند؟ علم عربی یکسری بهره برداری ها را میرسونه. علم سلطان یکسری بهره برداری ها میرسونه. علم قرائت یکسری بهره برداری ها رو از قرآن میرسونه، از قرآن کلام الله، از قرآن به عنوان یک کلام به عنوان کلام خدا. در واقع ما داریم از علوم قرآن حرف میزنیم. علوم و بهره برداری از قرآن، علوم بهره‌برداری از قرآن که در واقع فی القرآن هست. در واقع جزء قرآن هست. نمیشه شما از یک شیئی چیزی برداشت کنی بر اساس علمی چیزی از شیئی برداشت کنی که اون علم اصلاً در اون شیئی وجود نداره. ببینید شما نمیتونی بری از علم سیالات استفاده کنی در یک ماده جامد بسیار صلب سخت، از این یه چیزی برداشت کنی، نمیتونی برداشت کنی، اون اصلا وجود نداره، منطبق بر این موضوع نیست. باید وقتی سراغ یک شیئی میری برای شناخت اون شیئی، برای بهره برداری از اون شیئی، با علومی بری که منطبق بر اون شیئی باشه. موضوعیت داشته باشه در اون شیء.
وقتی سراغ قرآن میریم سراغ چی میریم؟ سراغ کلام الله میریم باید با علومی بریم که موضوعیت داشته باشه. خب با چه علومی بریم؟ ممکنه بگید خب با علوم مربوط به کلام بریم، میگیم کدوم کلام؟ کلام انسان ها؟ همین جوری خودمون تعریف کنیم بریم؟ نه. با علوم مربوط به کلام الله بریم سراغ کلام الله، برای برداشت از کلام الله. یکی از علوم مربوط به کلام الله برای بهره بردن از کلام الله، علم عربی است، علم قرآن عربی است. علم عربی بودن قرآن است. آثار خودش رو هم داره، بهره برداری های خودش رو هم داره. بسیار هم زیاده، بسیار هم مورد تاکید است. ولی فقط این نیست. اگه شما هدفتون، به عنوان مثال با اصطلاح جزئی عرض می کنم با اصطلاح خودمونی، خودی، نه اصطلاح قرآنی، عرض می کنم و اینکه اگر هدف شما ترجمه آیه هست، خب باید با علم عربی بری. یعنی اون چیزی که برای شما اینجا خیلی مهمه، علم پیشتاز، علمی که پیشانی کاره برای اینکه شما آیه رو ترجمه بکنی، علم عربی است. علمی که پیشانی کار است برای اینکه شما سوره حمد رو ترجمه بکنی، ترجمه بکنی که چه بشه؟ که گزاره معرفتی ازش برداشت بکنی؟ که یک سری هدایتها ازش برداشت بکنی؟ این علم عربی است. اگه شما میخوای برید سراغ سوره حمد با سوره هم مرده، زنده بکنی؟ ممکن علم پیشانی کار از علوم مربوط به قرآن علم عربی نباشه. یه علم دیگری از قرآن باشه که به خود قرآن مربوطه، به قرآن کلام الله مربوط است. ببینید یکی از بحث‌ها در قرآن کلام الله، روح است، کلام روحی. برای رسیدن به این موضوع، برای برداشت از این جنس از کلام، این وجه از کلام، این موضوعی که در این کلام وجود داره، علم مربوط به خودش رو میخواد. شما باید با علمش آشنا باشید.
خداوند متعال علم قرآن رو، کل، همه علم قرآن را به رسول الله ص تعلیم کرده. همه علم الکتاب رو به رسول الله ص کرده تعلیم داده. همه علم الکتاب و علم القرآن نزد اهل بیت علیهم السلام موجوده. این مسئله مهمه. همه علم یعنی همه علوم. یعنی هر آن علمی که منطبق است بر کلام الله و موجب می شود شما از کلام الله بهره‌برداری بکنی و اون علم در واقع به خاطر جنس اون کلام الله است، به خاطر خود اون کلام الله است. لذا علم الکتاب یعنی همه علوم.
لذا بسیاری از علوم قرآن که الان مطرح است، علوم قرآن هست، علم مربوط به قرآن است، ولی با دوتا ملاحظه، 1- همه‌ی علوم قرآن نیست، همه‌ی علوم قرآن به عنوان کلام الله نیست و ملاحظه دوم اینکه لزوماً همه این علوم، همه این علوم قرآن، منطبق با جنس کلام الله نیست. یعنی از درون کلام الله لزوماً استخراج نشده. البته عرض مون این نیست کلا بیگانه است. پس دوتا ملاحظه اینجا وجود داره 1- همه علوم کلام الله نیست.2- در تصدیقش یک ملاحظاتی وجود داره. در مبدأ استخراجش گاهی یک ملاحظاتی وجود داره. این یکی از موضوعات اصلی ورود به بحث اعجاز قرآن است. شما اعجاز قرآن رو می خوای وارد بشی یکی از موضوعات اصلی اینجاست. یعنی شما وقتی می خوای اعجاز قرآن رو وارد بشی یک علمی که از اون وارد میشی تا اعجاز قرآن رو بدست بیاری، علم عربی هست. یک مسیر دیگری که باید وارد بشی علوم اختصاصی قرآن است. در واقع شما این کلامی است که اون علم در این کلام وجود دارند جای دیگری اصلاً وجود ندارد و جای دیگری منطبق بر کلیه علوم دیگر که مربوط به مقولات دیگر هست شما به هیچ وجه به چنین بهره برداری نمی رسید، به چنین نتیجه ای نمی رسید. یعنی اعجاز. یعنی همه علوم مربوط به همه زمینه ها، به عجز در آمدند در این که چنین نتیجه رو ایجاد کنند. مثل بحث علم سلطان. شما با علم سلطان قرآن به نتیجه ای میتونی برسی که همه انس و جن با استفاده از همه علوم مربوط به همه زمینه ها، به اون نتیجه نمی‌تونند برسند. مثلاً به اقطار السماوات و الارض نمیتونن نفوذ کنند. این تحدی است. آیات تحدی قرآن فقط مربوط به اون آیاتی نیست که گفته میشه مثلاً شما برید دوتا سوره بیارید، یه سوره بیارید اگه همتون جمع بشید نمیتونید یک سوره بیارید. یک سوره بیارید یعنی چی؟ یعنی یک کلامی بیارید عنوانش سوره است بحث سوره توش هست، یک کلامی بیارید در چهارچوبه یک سوره که این بهره برداری های کلام الله رو بشه ازش انجام داد.
یه بحثش میشه اینکه در علم عربی، اعجاز داشته باشه. کسی حتی به این شکل عربی گونه نتونه اون رو مطرح بکنه. یعنی در علم عربی اش هم اعجاز داره. باید از سایر علوم اختصاصی قرآن، می فرماید در قرآن علم ماکان و علم مایکون هست. خب با چی بدستش بیاریم؟ یعنی علم ماکان و علم مایکون است یعنی شما میتونید برید به آن معلومات برسید. مثلاً یه چیزی که گذشته ها بوده، اتفاق افتاده، به وجود اومده، الان هم رفته دیگه نیست، برید مثلا اون رو متوجه بشید. چه جوری بریم متوجه بشیم؟ شما باید بگی چگونه بریم سراغ قرآن، اون رو متوجه بشیم؟ یعنی چی؟ یعنی با چه علمی بریم سراغ قرآن، اون رو متوجه بشیم؟ با علم عربی قرآن برید؟ علم پیشانی کارمون چی هست؟ این رو عرض کنم این جوری نیست که شما فقط با یک علم بخوای حرکت کنی این علوم به همدیگه کمک می کنند. ما فعلاً این اصطلاح را مطرح می‌کنیم علم پیشانی کار شما باید چی باشه برای رسیدن به اون بهره‌برداری؟ اون شاخه اصلی علم قرآن در اون بهره برداری چی هست؟ شما باید اونجا پاسخ بدی که آیا اونجا در اون ماکانی که بوده علم عربی است؟ علم قرائت است؟ علم بیان است؟ چه علمی هست اونجا؟ کدام علم پیشانی کار است که من با اون برم سراغ قرآن اون را اکتشاف کنم، به اون نتیجه برسم، اون بهره‌برداری رو داشته باشم؟ بله این مسئله در ذیل عنوان علوم قرآن وجود داره. این علوم قرآنی هم که الان موجود هست و به بحثش پرداخته میشه باید اون دو ملاحظه رو در موردش داشته باشیم، 1- اینکه این همه علوم قرآن نیست 2- در مورد تطبیقش با کلام الله. مثلاً شما می‌فرمایید مطلق، مقید. عام و خاص. این رو باید بتونید با بحث کلام قرآن، کلام الله تطبیق بدید و الا این یه بحثی است که در همه کلام ها وجود داره. پس شما ممکنه بگید در همه کلام ها وجود داره در قرآن هم حتماً وجود داره. میگیم باشه در قرآن حتماً وجود داره. آیا در همین عرصه علم عربی قرآن، میشه عناوین علومی رو، آیا اصلاً عناوین علومی وجود دارد که مختص قرآن باشند؟ یعنی این علم عربی، این قواعد در علم عربی، این قوانین در علم کلام در لسان کلام، قواعدی هستند که مختص قرآن هستند، نه قواعد عمومی بین همه کلام ها. این هم یه بحثی است که باید در بحث علوم قرآن داشت.
