بله ما توی نرم افزار در واقع چند فاز رو، چند مسیر رو دنبال می کنیم که همه متکی به مسیر تخصصی مون هست.مسیر تخصصی یعنی مسیری که بر ادبیات و قواعد مبتنی بر ادبیات در قرآن متکی هست و تا بحث تفسیر و تحلیل و تدبر در قرآن پیش می ره.
مسیر تخصصی شامل چهار فاز هست. فاز لسان قرآن، فاز مفاهیم قرآن، فاز ترجمه قرآن و فاز تفسیر و تحلیل و تدبر قرآن. همه اینها مسیر تخصصی هست. در واقع کسی که اهل تخصص قرآن هست باید وارد این مسیر بشه. محققین قرآنی وارد این مسیر میشن. مفسرین قرآنی وارد این مسیر میشن و از این مسیر استفاده میگیرن. از امکانات نرم افزار در این مسیر بهره مند میشن. بحثهای خودش رو داره.
فاز لسان قرآن امکانات استفاده از لسان قرآن درش تعبیه میشه. تمام موضوعات مربوط به اشتقاق، صرف، نحو، بلاغت، علوم قرآن در اینجا مورد بحث قرار میگیره.
فاز دوم فاز مفاهیم هست. موضوعات عمقی تر میشه. می خوایم مفاهیم رو بررسی کنیم. بدست بیاریم که یک مفهوم، یک واژه در قرآن ازنظر قرآن و خداوند متعال چه معنا و مفهومی داره؟ در چه مبنایی بکار رفته؟ باید این موضوع رو دنبال کنیم و روابط بین مفاهیم رو دنبال کنیم. این موضوع رو باید برمبنای ادبیات قرآن دنبال کنیم که همون فاز اول هست. یعنی بر مبنای فاز اول یعنی فاز لسان قرآن، فاز مفاهیم قرآنی رو دنبال کنیم.
وقتی ادبیانت قرآن رو شناختیم و مفاهیم جزئی قرآن مفاهیم واژگانی قرآن رو شناختیم، براساس قواعد مربوط وارد فاز ترجمه میشیم و ترجمه قرآن رو میشناسیم. یعنی حالا دیگه مفاهیم رو در کنار هم معنا می کنیم و مفهوم کلی یک عبارت، یک جمله یا یک عبارت رو به دست میاریم این شد فاز ترجمه. نوع ارتباط بین مفاهیم در کنار هم رو دنبال می کنیم و ارتباط بین مفاهیم رو معنا دار می کنیم. ترجمه به تعبیری یعنی معنا کردن ارتباط بین مفاهیم. مفاهیمی که شما در فاز مفاهیم می شناسیشون. ارتباط بین اونها رو در توالی یکدیگر در توالی که کنار هم دارن، معنا میکنی، شما در واقع اون موضوع رو اون متن رو دارید ترجمه می کنید. فاز ترجمه گسترده تر هست باید بحثهایی مثل لحن موضوع رو هم اونجا دنبال کنیم بحثهایی مثل تأکیدات مختلی که در جملات هست اونها رو دنبال کنیم. مقصود رو در یک عبارت باید دنبال کنیم. محور کلام رو در یک عبارت باید دنبال کنیم که اینها همه براساس قواعد ادبیات بدست میاد. اینکه پنج تا جمله کنار هم با یه نوعی از ارتباطات بیان شده ارتباطاتی مثل عطف، حال، تفسیریه، اعتراضیه و موضوعات مختلف و عناوین مختلف دیگه کنار هم بیان شده که به ما بگه که اصل داستان چیه؟ پس محور بحث در ترجمه همه هست. مقصود بحث مهم هست. نوع ارتباط سایر عبارات و جملاتی که گفته میشه با جمله محوری مهم هست. این میشه فاز ترجمه.
فاز بعدی فاز تحلیل و تدبر و تفسیر آیات هست. تفسیر بیشتر نزدیک به بحث ترجمه هست توسعه بحث ترجمه هست. و ارتباط براساس مفاهیم ترجمه ای است و تدبر در بحث آیات هست. یعنی ما باید آیات با یکدیگر بدنبال تدبر باشیم. تدبر رو میشه به دو شاخه تقسیم کرد. تدبر مفاهیمی، تدبر براساس مفاهیم و ترجمه قرآن هست و تدبر آیاتی. آنچیز که بیشتر مد نظر قرآن هست تدبر آیاتی است. ما از این موضوع می تونیم قرض بگیریم و تدبر مفاهیمی رو هم دنبال کنیم. میگیم خوب حالا این موضوعات و عبارات و اینها در آیات و سوره های مختلف قرآن به این شکل به هم ارتباط دارن. این در واقع تدبر مفاهیمی یک نوع از بحث علم منطق هست. یه قدم جلوتر همون بحث علم منطق هست که اینجا بکار گرفته میشه. میشه تدبر مفاهیمی. شما نوع ربط و چیدمان مفاهیم مختلف مفاهیم جزئی کلی مختلفی که در جاهای مختلف قرآن هست رو پیدا می کنی. میگی خوب اینجا یه بحث مطرح شده این در واقع مقدمه ای است برای فلان عبارت یا فلان مفهومی که در جای دیگر قرآن مطرح شده و این دو در کنار هم فلان نتیجه رو حاصل میکنه. این به نوعی متکی به بحث علم منطق هست. تدبر آیاتی یه مقدار متفاوت هست. منطقش، منطق آیات هست. اولین تدبر آیات ترتیب آیات در سور قرآن هست. این تدبر آیات هست و بحثهای دیگری که ذیل بحث تدبر آیات مطرح هست. برای این موضوع باید مفهوم آیات شناخته بشه. ما بشناسیم که آیات چی هست؟ آیه در قرآن چه معنایی داره؟ خداوند از آیات آفاقی صحبت می کنه از آیات انفسی صحبت میکنه و از آیات کتاب الله و آیات قرآن صحبت میکنه. خوب آیات در قرآن به چه معناست؟ این باید مورد بررسی قرار بگیره. مجموع این بحث مسیر تخصصی قرآن هست. بر مبنای مسیر تخصصی قرآن که پایگاه داده های مربوط به خودشون رو داره. اطلاعات و تحلیل های مربوط به خودشون رو داره.
سه مسیر دیگر طراحی میشه.مسیر اعجاز قرآن. برای مسیر اعجاز قرآن یه پایگاه داده ای باید طراحی بشه. پایگاه داده مسیر اعجاز قرآن برگرفته از پایگاه داده های مسیر تخصصی قرآن و سایر اطلاعات و داده های لازم برای اعجاز قرآن هست. اصطلاحا اینجا گفته میشه اعجاز قرآن در واقع معنا این هست که مسیر تحلیل علمی قرآن، مسیر تفسیر علمی قرآن، مسیر برداشتهای علمی و اعجازهای لفظی در قرآن. اعجاز قرآن در واقع آنچیز که مد نظر قرآن هست اعجاز ادبی یا اعجازهای لفظی یا بیان برخی از موضوعات و ظرافتهای علمی در قرآن نیست. این اصطلاحا به این موضوع گفته میشه اعجاز، به این موضوعات گفته میشه اعجاز و ما هم اینجا به همین دلیل، به دلیل اینکه در عرف و اصطلاح که گفته میشه، گفتیم اعجاز قرآن.
در واقع اعجاز قرآن تحقق یک سوره هست. سوره ای که بستر نزول آیات هستش. سوره که آیات در این بستر نزول پیدا می کنن. اعجاز قرآن از بستر ادبیات نیست. ادبیات برای فهم قرآن هست. اعجاز قرآن در فهم آیات قرآن هست. در فهم و نگرش آیه ای به کلام الله هست نه نگرش ادبیاتی به کلام الله. نگرش ادبیاتی به کلام الله بحث اعجاز قرآن رو مکشوف نمی کنه بلکه نگرش ادبیاتی به قرآن بحث فهم تفسیری قرآن رو دنبال می کنه که بسیار ضروری هست. اصلا ورود به بحث فهم قرآن و مفاهیم قرآن این رو نیاز داره ولی مسیر ورود به اعجاز قرآن، آنگونه که مد نظر خداوند در قرآن هست نیست.
در مسیر اعجاز ما باید میزکارهای مختلف تعریف کنیم. میز کار اعجاز لفظی. میزکارهای مربوط به اعجاز علمی. مثلا میز کار علم فیزیک. میز کار علم شیمی. میز کار علم نجوم و موضوعاتی از این دست. میز کار ادبیات. در این میز کارها متخصصین مختلف وارد بشن براساس پایگاه داده تخصصی براشون مسیرهایی تعریف بشه و بتونن فعالیت علمی در چهارچوب قرآنی داشته باشن.
بسیاری از متخصصین و متعهدین مسلمان هستند که افراد علمی هستند و دوست دارن کار قرآنی بکنن و لزوما نمیتونن کار تخصصی قرآنی به معنای یک مفسر قرآنی انجام بدن بلکه در رسته خودشون کار کنن. خوب بشه اینها رو در چهارچوب قرار داد. یه فرد شیمیست چه چیزی نیاز داره؟ مثلا نیاز به یکسری فرضیات علمی داره. آیا در قرآن فرضیات علمی مطرح هست؟ فرضیات علمی که مربوط به علم شیمی باشه. بله ارتباط مواد با هم. ارتباط مواد باهم همون علم شیمی هست. بله ما اگر در پایگاه داده تخصصی نوع ارتباطات رو شناختیم در گروه بندی کلمات، کلمات رو گروه بندی کردیم و به لحاظ جنس کلمات اشیاء مختلف رو گروه بندی کردیم و اومدیم این عناوین از گروه های مختلف و این عناوین از کلمات در قرآن رو ارتباطاتشون رو با هم مشخص کردیم و ربط دادیم و گاهی بین ربطها شون و بر اثر ربطهاشون نتیجه ای که در قرآن بود رو بیان کردیم در واقع داریم علم شیمی رو دنبال میکنیم. پس یک محقق شیمی می خواد این رو دنبال کنه. بگه اگر این ماده با این ماده کنار هم باشن این اثر رومی گذارن. یا این محصول رو نتیجه میدن. این میشه علم شیمی. علم تأثیر مواد بریکدیگر. ممکنه فرضیات متعددی از این موضوع در قرآن بیان شده باشه که هست. باید میز کارش رو درست کرد که محقق شیمی متعهد بتونه در چهارچوب قرآنی ربط صحیح رو پیدا کنه و باقی کارش رو انجام بده. یعنی اون ربط صحیح برای او بشه یک فرضیه علمی و تحقیقات علمی خودش رو به شیوه های مختلف اون دنبال کنه. اینها میشن یکسری فرضیه ها.
بعد بحث بعدی روشهاست. در روشهای علمی میشه بحث کرد. در بحث مسیر علمی قرآن، مسیر علم و اعجاز قرآن در بحث روشهای پرداختن به علم باید بحث بشه. علم چی هست؟ چگونه میشه به علم پرداخت؟ در واقع فلسفه علم رو در قرآن دنبال کرد. روش علم رو در قرآن دنبال کرد. پس بحث فلسفه علم و روش علم یکی از بحثهایی است که نیاز به کار و تحقیق و یک میز کار داره در مسیر اعجاز قرآن و مسیر علم قرآن که باید طراحی بشه.
مسیر بعدی مسیر هنر قرآنی است. در مسیر هنر قرآنی بحث موسیقی و صوت قرآن و بحث تصویر سازی قرآن بحث معماری قرآنی بحث شهرسازی قرآنی و بحثهای از این دست وجود داره.
پایگاه داده این مسیر، پایگاه داده مسیر تخصصی قرآن باضافه پایگاه داده های لازم هست و برای هر کدوم از این شاخه ها باید میز کار طراحی بشه. ما هنرمند نیستیم. ما تصویرساز نیستیم. ما نقاش نیستیم ولی باید کمک کنیم یک نقاش متعهد براساس مفاهیم قرآنی نقاشی بکشه. یاد بگیره چگونه باید موضوعات رو ببینه. چجوری این رو یاد بگیره؟ براساس پایگاه داده اصلی و تخصصی قرآن.
مثلا وارد یک صحنه ای میشه در برخی از آیات قرآن. ایاتی از قرآن می خواد صحنه ای از بهشت رو ترسیم کنه. یک نقاش وقتی آیات قرآن رو می خونه یک تصویری در ذهنش ایجاد میشه. تصویری که حاکی از یک جنت هست و یکسری اشیاء و المانها در اون جنت وجود داره، اینها رو کنار هم قرار میده و طراحی می کنه. مسیر تخصصی قرآن در میز کاره. پایگاه داده تخصصی قرآن درمیز کار نقاش، باید به نقاش بگه که اینجا چه المانهایی وجود دارن؟ ربط این المانها به هم چیه؟ تأکید رو کدوم هاست؟ زاویه دید کجاست؟ شما وقتی می خوای این بهشت رو بکشی باید بری کنار ابرار در ارائک در اون تختهایی که نشستن، اونجا بشینی و بهشت رو ببینی. وقتی گفته شده زمینی هست و درختی در اون زمین هست، اینجوری نیست که شما بکشی یه درخت اونجا بگذاری. باید زاویه دیدت ایجوری باشه که کسی که داره می بینه درخت ببینه یه زمین ذیل درخت. یه زمینی مرتبط به درخت. یعنی براساس ادبیات قرآن و تأکیدات قرآنی و مفاهیم قرآنی و ترجمه و تفسیر قرآنی، او اینجا پارامترهای مرتبط به هم رو به شکلی دریافت کنه در میز کارش، در میز کار نقاش، به شکلی این پارامترها دریافت بشن که بدونه اولا چه المانهایی وجود داره دوما رابطه اینها با هم چجوری هست؟ زاویه دید چجوری هست؟ کدوم مهمه؟ تأکیدات رو کدوم بخش هست؟ این رو بتونه پیدا کنه. تا نقاشی او در واقع ترجمه قرآن باشه. در واقع تصویری از یک ترجمه قرآن باشه. این رو یک فرد هنرمند ممکنه بلد نباشه و انتظار هم نیست که او لزوما این رو بلد باشه. باید امکانی رو ایجاد کرد که او این رو یاد بگیره و دقتش در این موضوع زیاد بشه. مثلا در همین بحث تصویر یا نقاشیهای قرآنی میشه از هنرمندان استفاده گرفت برای مفاهیم مختلف المان تعریف کرد. یه شاخصه هایی تعریف کرد. شاخصه های تصویری المانهای تصویری تعریف کرد و اونها رو در نقاشی قرآنی به کار گرفت. موضوعاتی از این دست که باید در اون میز کار بحثش دنبال بشه.
در همین بحث هنر قرآنی میز کار موسیقی قرآنی، موسیقی قرآنی یک بحث مفصلی هست از نوع آداب و فراز و فرودهای صوتی و آوایی قرآن که براساس ادبیات قرآن شکل گرفته. بر اساس صرف شکل گرفته بر اساس نحو شکل گرفته بر اساس ویژگیهای حروف قرآنی و ارتباط این حروف قرآنی با هم شکل گرفته. در واقع ما در میزکار موسیقی فضایی رو فراهم خواهیم کرد که اونجا یک موسیقی دان به آهنگهای قرآنی دست پیدا کنه. به نتهای قرآنی دست پیدا کنه. به وقفها و اهنگها قرآنی دست پیدا کنه. به فراز فرودهای آهنگها دست پیدا کنه. به انواع آهنگها در بحثهای مختلف، فراخور موضوعات مختلف دست پیدا کنه. مثلا آهنگ سوره کوثر با آهنگ سوره نصر، آیا یکی هستن؟ آیا فرق دارن؟ آیا اینها تأثیر صوتی و موسیقیایی یکسانی دارن یا متفاوتن؟ آیا المانهای صوتی و موسیقی این دو سوره یکسانن؟ که اینطور نیست که اینها متفاوت هستند. خوب اینها رو بدست میاریم. آیا میشه یک موسیقی دان، موسیقی درخور سوره نصر تولید کنه؟ برگرفته از المانهای موسیقی که در سوره نصرر وجود داره نه براساس مفهومی که در ذهنش خودش وجود داره. در ذهن او یه مفهوم وجود داره میگه نقش. یه مفهومی از سوره نصر دریافت کرده بابت اون مفهوم مثلا ممکنه یک آهنگ حماسی تولید کنه. آهنگ حماسی هم خوب ما ممکنه چندین نوع آهنگ حماسی داشته باشیم، چجوری این رو تولید میکنه؟ چه ربطی به سوره نصر داره؟ اینجا لایه های مختلف کلام الله هست که درش موسیقی مطرح هست. درش موضوعات مختلف مطرح هست.
مسیر بعدی مسیر تمدن سازی و مسیر اجتماعی قرآن هست. مسیر فرهنگ و تمدن قرآنی است. مسیر حوزه های اجتماعی قرآنی است. حرف از علوم انسانی است. حرف از علوم مربوط به موضوعات مختلف اجتماعی است. آیا در مورد جامعه شناسی در قرآن حرف هست؟آیا میشه با نگاه جامعه شناسانه به قرآن نگاه کرد؟ آیا میشه با نگاه روان شناسانه به قرآن نگاه کرد؟ کی باید نگاه کنه؟ شما تا جامعه شناس نباشی نگاه جامعه شناسی نداری. وقتی جامعه شناس هستی عالم قرآن نیستی. یه حلقه وصلی اینجا می خواد، میشه همون میز کار جامعه شناس قرآنی. میشه میزکار روانشناس قرآنی. بستری آماده بشه که جامعه شناس قرآنی و روان شناس قرآنی، اقتصاد دان قرآنی، سیاست مدار قرآنی و افراد مختلف که در حوزه علوم انسانی و حوزه های عمومی بشر علم تولید می کنن بتونن از قرآن استفاده بگیرن. نه استفاده سلیقه ای بلکه استفاده چهارچوب دار. استفاده روش مند.استفاده جهت دار. فلان جامعه شناس فراخور توجهش به قرآن یا حضور در جلسه فلان عالم یا مطالعه موردی فلان کتاب یا فلان دغدغه ای که داره به یه بخشی از آیات مراجعه میکنه یه نکته ای رو برداشت می کنه از اون نکته برای علم جامعه شناسی استفاده می کنه یا همچنین یک روان شناس یا همچنین یک اقتصاد دان یا همچنین یک سیاستمدار. علم سیاست رو باید در قرآن روش مند کرد. چه کسی؟ یک سیاستمدار. چگونه با استفاده از ارتباط دقیق و عمیق با قرآن که برای یک سیاستمدار ایجاد میشه.
