یک بحث در مورد نزول قرآن؛ یک تفاوتی باید بین نزول قرآن وقرائت قرآن دید. در آیه ای که میفرماید که« اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذي خَلَقَ » همین جا از ظاهر آیه مشخص هست که باید یک چیزی باشه که اون رو قرائت کرد. یعنی باید چیزی نازل شده باشه، در معرض رسول الله صلوات الله علیه و آله باشه تا رسول الله اون رو قرائت کنند، پس یک چیزی هست که باید اون رو قرائت کرد. یک چیزی باشه در معرض دید یا در ذهن یا در قلب رسول الله صلوات الله علیه و آله باشه، یعنی رسول الله صلوات الله علیه و آله اون رو درک کرده باشه، اون رو فهم کرده باشه چه با سمع چه با بصر چه فواد درک کرده باشه و بعد مطرح بشه که اون رو قرائت کن یعنی رسول الله یک چیزی شنیده باشه و بعد از اینکه شنیده به ایشون گفته بشه که اون رو بخون، اون رو بگو. اون آیات« قُل » که خطاب به رسول الله صلوات الله علیه و آله هست رو هم میشه ذیل همین دید، یک چیزی در معرض رسول الله صلوات الله علیه و آله بوده( چه با بصر، چه با سمع و چه با فواد ) و خداوند مطرح میکنه که« قُل » اون رو بگو« هُوَ اللهُ أحَد ».« هُوَ اللهُ أحَد » در معرض دید رسول الله صلوات الله علیه و آله هست، در معرض درک و سمع و فواد رسول الله صلوات الله علیه و آله هست، یعنی این نازل شده است حالا« قُل » این رو بگو. پس بین نزول و قرائت بایستی فرق قائل شده، قرآن نازل شده و قرائت شده است، در تاریخ نزول هم این بحث هست، رسول الله صلوات الله علیه و آله می آمدند و به اطرافیان میگفتند که سوره ای نازل شده است و آیاتی نازل شده است و بنشینید برای شما بگم و برای اونها میگفت. اون موقعی که داشت برای دیگران میگفت قبلش این سوره نازل شده بود. چه زمانی؟ ممکن هست یک ساعت قبل و ممکن هست که چند روز یا چندین روز قبل نازل شده بوده و رسول الله صلوات الله علیه و آله اون موقع داشتند مطرح میکردند. ذهنم میآد که آیاتی در قرآن هست که حاکی از این مطلب هست که مضمونش این هست" هر وقت زمانش برسه میگیم که آیه رو قرائت و تلاوت کن ،باید تاریخش برسه( آیاتی به این مفهوم ) ". « قبل از اینکه وقتش برسه به قرائت اقدام نکن ». قبل از اینکه وحی برای تو بیاد اقدام نکن و بعد به قرائت و به قرآن اقدام کن. یکی از موضوعات مربوط به وحی در اینجا چی میشه؟ « وحی مربوط به قرائت » وحی مربوط به اینکه چه زمانی قرائت کن و چه زمانی قرائت نکن، اینکه چه زمانی بگو و چه زمانی نگو. یعنی به نوعی« وحی مشاور ترتیب قرائت ». پس در بحث قرآن یک بحثی رو میشه با عنوان« نزول آیات و قرائت آیات( ترتیب نزول آیات و ترتیب قرائت آیات )» دنبال کرد.
شاید اختلاف موجود در بحث نزول دفعی و نزول تدریجی هم اینطوری حل بشه. قرآن ابتدا نازل شده و در طول زمان، در طول بیست و سه سال قرآن قرائت شده است.
این مفهوم رو خیلی جاها میشه دنبال کرد. ببینید بین نزول و قرائت و گفتن و مطرح کردن تفاوت هست. مثلا در آیاتی از قرآن( بعنوان مثال آیات غدیر ) مطرح هست که« بَلِّغ مَا اُنزِلَ إلَیک » آنچیز که بر شما نازل شده است رو ابلاغ کنید. پس یک چیزی نازل شده رو اینجا ابلاغش کن، همون که نازل نشده، یک چیزی نازل شده. پس بین زمان نزول و زمان ابلاغ فرق هست. همین آیه حاکی از این هست که فرق هست چون خداوند اونجا نمیفرماید که" آنچیزی که الان بر تو نازل میکنیم را همین الان بگو "بلکه میفرماید« آنچیز که بر تو نازل شده است رو ابلاغ کن » پس آنچیزی که نازل شده است قبل از مطرح شدن این کلام نازل شده است، قبل از زمان مطرح شدن این کلام از جانب خدا یک چیزی بر رسول الله صلوات الله علیه و آله نازل شده است و خداوند اینجا مطرح میکنه که این رو بگو، این رو ابلاغ کن.
یک نکته داخل پرانتز عرض کنیم:( آیات ابتدایی سوره بقرة خداوند میفرماید که أعوذُ باللهِ منَ الشیطانِ الرجیمِ« الم(1) ذَالِكَ الْكِتَبُ لَا رَيْبَ فِيهِ هُدًى لِّلْمُتَّقِينَ(2) » در ادامه میفرماید که« الَّذِینَ » معرفی هست« الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ وَ يُقِيمُونَ الصَّلَوةَ وَ ممَِّا رَزَقْنَاهُمْ يُنفِقُونَ(3) » در ادامه میفرماید که« الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ » ایمان شون کجا مطرح هست؟ در فضای غیب یعنی به اون چیزی که برای اونها غیب هست ایمان دارند. این رو داشته باشید در ادامه مطرح هست که« الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بمَِا أُنزِلَ إِلَيْكَ » به مفهوم آیات توجه کنیم؛« وَ الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بمَِا أُنزِلَ إِلَيْكَ وَ مَا أُنزِلَ مِن قَبْلِكَ وَ بِالاَْخِرَةِ هُمْ يُوقِنُون( 4 البقرة )». ببنید« أُنزِلَ مِن قَبْلِكَ » مگه افراد این فضا رو درک میکنند. شما به آنچیز که به موسی علیه السلام نازل شده ایمان داری، ولی مگه با" کَمّ و چون " اون آشنا هستی؟ مگه موسی علیه السلام برای شما گفته؟ مگه خیلی هاش برای شما مطرح هست؟« وَ بِالاَْخِرَةِ هُمْ يُوقِنُون » مگه آخرت رو میبینی؟ عرضم این هست که فضای آیه« وَ الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ » فضای ایمانی هست که عمده اش رو باید ذیل بحث« ایمانیات به غیب » دنبال کرد. از مفهوم آیه( از مفاهیمی که به آن دعوت شده ایم ) هم این برداشت میشه، از دو مفهوم بعدی این برداشت میشه، از« اُنزِلَ مِن قَبلِکَ » و مفهوم« وَ بِالاَْخِرَةِ هُمْ يُوقِنُون ».به فضای غیب میخوره، به فضاهایی از غیب که شما با اونها خیلی آشنا نیستی و بر شما پوشیده است آخرت بر شما پوشیده است و شما دعوت شدی به اینکه به اون ایمانی داشته باشی و به نسبت به آخرت به یقین برسی. بسیاری از« اُنزِلَ مِن قَبلِکَ » هم بر ما پوشیده است، بر کل« اُنزِلَ مِن قَبلِکَ » ما باید ایمان داشته باشیم، یعنی به آنچیز که بر صد و بیست و چهار هزار پیغمبر نازل شده یا بر تمام رسولان نازل شده است باید ایمان داشته باشیم. خداوند میفرماید ما برای همه ی رسولان کتاب قرار دادیم، ما حتی اسم های اون رسولان رو هم نمیدانیم و حتی به ما هم نرسیده، ما چه جوری باید به اون ایمان داشته باشیم« ایمان به غیب ». در فضای ایمان به غیب به اون ایمان داشته باشیم، از این موضوع میخواهیم این نتیجه رو بگیریم که حداقل بخشی از« يُؤْمِنُونَ بمَِا أُنزِلَ إِلَيْكَ » در فضای« ایمان به غیب » مطرح هست، فضاهایی بود که بر رسول الله صلوات الله علیه یک چیزی نازل شده بود ولو قرائت نشده بود و شما باید به اون ایمان داشته باشی،حتی قبل از قرائت و قبل از ابلاغ شما به آنچیزی که بر رسول الله نازل شده است باید ایمان داشته باشید ).
اینجا بحث نزول اولیه ی قرآن برداشت میشه و برخی ایمانیاتی که« بمَِا أُنزِلَ إِلَيْكَ » مطرح هست. یکی از نکاتی که از این بحث برداشت میشه این هست که؛« لزوما آنچیزی نازل شده است آشکار نیست ».بایستی قرائت یا ابلاغ انجام بگیره برای اینکه آشکار بشه لزوما آنچیز که نازل شده است آشکار نیست. ممکن هست که نازل شده ولی همچنان از دید بسیاری در غیب هست و پوشیده هست. ببینید مثلا در اون آیه ای که فرموده شده است که« هنگام نازل شدن قرآن از دید بقیه پنهان هست». قرآن داره بر رسول الله صلوات الله علیه و آله نازل میشه اما از دید بقیه ی افراد پنهان هست، بقیه نمیبینند. قرآن میفرماید که از اشیائی که ممکن هست برای شما بد باشه یا فلان باشه، سوال نپرسید. نزول قرآن از دید بسیاری پنهان هست ولی شما باید به اون ایمان داشته باشی. آنچیز هم که نازل شده ممکن هست که پنهان باشه و شما باید به اون ایمان داشته باشی. رسول الله صلوات الله علیه و آله اون رو با قرائت، با ابلاغ و رفتارهایی از این دست آشکار میکنند.
