بحثی درباره‌ی روابط متعدد اسم مشتق‌ها

1399.08.09-03جمعه 13 ربیع الاول 1442

در بحث اسم مشتق ها چند تا بحث وجود داره. 1- رابطه اسم مشتق ها باهم که از وجود یکی، یکی دیگر نتیجه بگیریم 2- رابطه اسم مشتق ها با عناوین نحوی که از وجود برخی از عناوین نحوی ما اسم مشتق تر نتیجه بگیریم یعنی در واقع توصیف صرفی برای اون واژه هایی که نقش نحوی دارند به دست بیاریم. بحث بعدی ضمیر در اسم مشتق هاست که به مرجع ضمیری برمیگرده یا در واقع به عنوان یک صفت هست که یک موصوفی در آن مستتره و بحث بعدی عامل بودن و عاملیت اسم مشتق هاست که این عامل بودن در دو بخش باید مورد توجه قرار بگیرد. یکی عامل بودن به صورت کلی در اسم مشتق ها وجود دارد یعنی چی؟ یعنی اسم مشتق یک ما به ازای نحوی داره. مثلا اسم فاعل یک فعل و فاعل هست. حاکی از یک فعل و فاعل است. پس یک عاملیت اینجوری وجود داره در واقع یعنی این اسم مشتق از یک جمله فعلیه نحوی ساخته شده، معرف یک جمله فعلیه است. یه جهت عاملیت در اسم مشتق اینه. یه موقع هم عاملیت اسم مشتق در همان جمله نحوی است، فارغ از این عاملیتی که در اشتقاق اسم مشتق وجود دارد، خودش عامله، مثل انی جاعل فی الارض خلیفه. جاعل اونجا عامله. عامل برای خلیفه است. نه عامل به معنای اینکه خودش از یک جمله فعلیه ساخته شده. مثلاً کسی است که جعل می کند. عامل برای خلیفه است. همه اسم مشتق ها عاملند در یک جمله نحوی ما به ازا، که از این جمله نحوی در واقع ساخته شده‌اند و بخشیشون در اون جمله نحوی که در کلام وجود دارند می‌توانند عامل باشند بر روی سایر نقش های اون جمله یا نباشند. پس به یه معنا ما میتونیم اسم فاعل ها رو عامل تلقی کنیم و در واقع عامل بودنشون رو درشون ببینیم. حالا این عامل بودن گاهی بروز پیدا میکنه گاهی مستتره.