در بحث سوره و مفهوم سوره در مباحث مربوط به قرآن؛
سوره یکی از کلید های فهم قرآن هست و تقریبا در عمده ی مواقعی که بحث تحدی مطرح هست،« سوره » مطرح هست. در آیات تحدی وقتی بحث قرآن مطرح هست، مطرح میشه که« شما اصلا نمیتوانید » یعنی حتی در مورد قرآن بحث تحدی مطرح نیست که اگر میتونید بیارید. در آیات تحدی مطرح هست که اگر همه ی انس و جن جمع بشید و از همدیگه پشتیبانی هم بکنید نمیتونید مثل این قرآن رو بیارید. نیاز نیست که در بحث قرآن تحدی بشه، قرآن رو با چی بشناسیم؟ با « سوره ها ». سوره ها، ستون های قرآن هستند. در آیات تحدی بحث این هست که اگر همه ی شما جمع بشید نمیتونید قرآن بیارید اما اونها خیلی ادعا میکنند که نه ما میتونیم، ما هم همچین کاری میتونیم انجام بدیم. گفته میشه که شما یک سوره بیارید، یکی از پایه های قرآن، یکی از ستون های قرآن رو بیارید. که اون رو هم نمیتونید بیارید.
در آیات تحدی در انتهای آیه ی مربوط به اینکه اگر همه ی شما هم جمع بشید مثل قرآن رو نمیتونید بیارید بحث اینکه« إن کنتم صادقین » مطرح باشه وجود نداره. چرا؟ چون اونجا موضوع تحدی نیست، موضوع به میدان خواندن اونها نیست که اگر راست میگید بیایید در میدان و یک کاری بکنید. اصلا فراخواندن به میدان تحدی نیست.
در آیه 88 سوره اسراء مطلب این هست که اگر همه ی شما جمع بشید نمیتونید مثل این قرآن رو نمیتونید بیارید. خب ارتباط این آیه با سایر آیات تحدی چی هست؟ در سایر آیات تحدی بحث اصلی سوره هست، در یک آیه هم بحث حدیث مطرح هست. ببینید در آیه 88 سوره اسراء مطرح هست که اگر همه ی شما جمع بشید نمیتونید مثل این قرآن رو بیارید. این ادعا توسط افراد مقابل ادامه پیدا میکنه لذا گفته میشه که اگر راست میگید( از هر کسی که دوست دارید هم کمک بگیرید ) اگر راست میگید بیایید و یک سوره بیارید. یعنی سوره عنصر اصلی قرآن هست. سوره جزء اصلی قرآن هست. اگر ادعا دارید که میتونید مثل قرآن بیارید، اگر میتونید سوره بیارید اون وقت حرف تون قبول هست. یک سوره بیارید، ولو یک سوره اما نمیتونید. پس سوره در آیات تحدی نشون دهنده ی این هست که میدان اصلی تحدی در ذیل بحث « بِمِثْلِ هَذَا الْقُرْءَان» هست. این نشون میده که قرآن رو باید به سوره شناخت. اگر قرآن رو میخواهی بشناسی، قرآن رو به وسیله ی سوره بشناس، نه با یک حرف، نه با یک کلام، نه با یک جمله. آنچیز که در قرآن محور هست سوره هست، قرآن رو با سوره بشناس لذا در این فضا تحدی به این شکل انجام میشه که اگر راست میگید یک سوره بیارید. میتونست اینطور گفته بشه که اگر راست میگید یک آیه یا صد تا آیه بیارید یا تعدادی آیه بیارید. اینطور نیست بلکه گفته میشه که سوره بیارید. در چه فضایی؟ در فضای تحدی نسبت به قرآن. همون اول تکلیف شون معلوم شده است. به لحاظ ترتیب نزول، آیه 88 سوره اسراء جلو تر از آیات تحدی نازل شده است لذا از همون ابتدا تکلیف شون معلوم شده که شما نمیتونید و کسی نمیتونه مثل این قرآن رو بیاره. بعد از اون مطرح میشه که اگر راست میگید یک سوره بیارید، مطرح نمیشه که صد تا آیه بیارید، یا تعدادی آیه بیارید بلکه گفته میشه سوره بیارید،« سوره » محور بحث هست، در قرآن سوره محور بحث هست. سوره محور قرآن هست. بله در داستان تحدی یک جهت مطلب این هست که موقعی که میدانی برای سوره آوردن باز هست، اگر میتونید سوره بیارید. وقتی قرآن تمام شد دیگه بحث سوره آوردن مطرح نیست لذا آخرین آیه به لحاظ ترتیب نزول در سوره ی بقره هست یعنی سوره 87 که نازل شده است یعنی بعد از اون قریب به بیست و چند سوره دیگر هم نازل شده است که نشون دهنده ی این هست که هنوز میدان برای این تحدی کردن وجود داره.
ماجرای سوره برای همه پررنگ بوده است، هم برای مومنین و هم برای منافقین. در برخی از آیات از جمله آیات سوره توبه اینطور هست که منافقین از نزول سوره واهمه داشته اند، مومنین نزول سوره رو رصد میکردند و مترصد این بودند که چه زمانی سوره ای نازل میشه. پس ماجرای سوره در دوران نزول قرآن هم برای مومنین و هم برای منافقین خیلی مهم و پررنگ بوده است. دو دسته انسان در کنار رسول الله صلوات الله علیه و آله هستند که نزول سوره ها براشون پررنگ هست، همه هم در کنار رسول الله صلوات الله علیه و آله هستند. منافقین و مومنین؛ منافقین از نزول سوره واهمه دارند و مومنین نزول سوره رو رصد میکنند و با نزول سوره رشد میکنند، نزول سوره فضای رشد و نعمت برای مومنینی هست. این در دوران رسول الله صلوات الله علیه و آله هست که برخی از آیات سوره توبه نشان دهنده ی این مطلب هست.
شما همین فضا رو در صحنه هایی از قیامت هم میبینید. منافقین و مومنین. آنچیز که بین اونها حکم میکنه سوره هست. از جنس سوره هست( در سوره حدید مطرح هست ). آنچیز که در قیامت بین اینها حکم میکنه و تکلیف این افراد رو نسبت به هم مشخص میکنه سوره هست، شیئی از جنس سوره هست. پس یکی از خصوصیات سوره این هست که تکلیف تعیین میکند، تکلیف مشخص میکنه. سوره حکم میکنه لذا گفته میشه که« سُورة ٌ مُحکَمَه » سوره حکمت میکنه، سوره حکم میکنه، با قرار دادن یک سوره تکلیف یک فضایی مشخص میشه. از آیه سوره حدید اینطور برداشت میشه که برخی در درون فضای سوره هستند و در اون فضا رشد میکنند و برخی نمیتونن وارد اون فضا بشوند و از باب یک سوره نمیتوانند وارد بشوند. بله داستان سوره در قرآن یک فضای محوری هست، قرآن رو باید با سوره شناخت، باید سوره رو دید و قرآن رو شناخت.
بله خوب هست که تحقیقی در مورد سوره انجام بشه و ضمن مباحث مختلف درباره سوره« سوره در زمان » هم دنبال بشه؛ « سوره قبل از خلقت انسان( قبل از خلقت بشر )»،« سوره از آدم تا رسول الله علیه و آله( شاید تا بعثت )»،« سوره از بعثت تا رحلت رسول الله صلوات الله علیه و آله »،« سوره از رحلت تا صحنه هایی از آخرالزمان و بعد از اون و حتی سوره در بهشت ».
