انواع چیدمان‌ها در بحث تدبیر قرآن

1395.12.05-01پنج‌شنبه 25 جمادی‌الاول1438

بله در بحث تدبیر قرآن چند تا چیدمان مهم هستند، چیدمان کلمات کنار هم، چیدمان جملات کنار هم، چیدمان آیات کنار هم، چیدمان سیاق ها و فرازها کنار هم، این چیدمان ها درون یک سوره باید مورد بررسی قرار بگیرند ضمن بحث های دیگری که بین سوره ای وجود دارند، در درون یک سوره این چند چیدمان مهم هستند، در بحث تدبیر یکی از بحث ها بحث ترتیب هست لذا ترتیب همه ی اینها مهم هست یعنی ترتیب کلمات کناره، ترتیب جملات ترتیب آیات، ترتیب فراز ها، آیا اینجا بحث مبنایی وجود داره؟ یعنی چه مبنایی وجود داره؟ اصلاً چرا باید مهم باشه؟ اینکه خداوند یک چند کلمه رو کنار هم اورده فلان کلمه بعد از فلان کلمه هست می تونست قبلش باشه، شما از نظر معنایی معنا می کنی میگی اگه این رو قبلش هم می گفت میشد بارها ممکنه تو بحث ترجمه به این بخوریم، بگه این عین این هست که این کلمه رو قبلش بگه، خب چرا بعدش گفته؟ آیا این ترتیب مهم هست؟ خیلی اوقات تو بحث ترجمه به این توجه نمیشه و یه موضوع ساده در نظر گرفته شده میگند خب این عبارت یعنی این عبارت، می بینی دو تا کلمه رو به راحتی جا به جا می کنند یا چند تا کلمه رو به راحتی جا به جا می کنند و بر اساس اون جا به جایی ترجمه انجام میشه، آیا ترتیب کلمات مهم هستند و بحثی دارند در ارائه ی مفهوم؟ ارتباط این بحث ترتیب با بحث تقدم و تأخری که در بحث علوم قرآنی هست رو باید بررسی بکنیم و کلاً بحث ترتیب رو در موضوعات مختلف دنبال بکنیم ترتیب مفهومی ترتیب صرفی ترتیب نحوی ترتیب بلاغی، موضوعات مختلف از این دست، آیا جای این ترتیب ها مهم هستند؟ بعضی ترتیب ها خیلی بدیهی هستند، شما میگیند که خب مثلاً عموماً در جمله ی فعلیه فعل میاد بعد مثلاً مفعول میاد یعنی مفعول قبل از فعل نمیاد پس یه ترتیبی در بحث نحو شما قائل هستی این ممکنه برگرده به لسان قرآن، بگید اصلاً کلاً در لسان قرآن این ترتیب وجود داره لسان قرآن که عربی هست، این موضوع رو باید به صورت گسترده تر در قرآن بررسی کنیم، ترتیب چقدر مهم هست؟ بعضی نقاط خیلی واضح و بدیهی هستند مثل برخی ترتیب هایی که در نحو مطرح هستند خیلی واضح و بدیهی هستند کسی خلافش رو نمی پذیره همه قائل به اون موضوع هستند مثلاً اینکه مفعول بعد از فعل میاد، قائل به این هستند و اگر این تغییر انجام بشه معنا داره، یعنی بی دلیل نیست اگر این ترتیب بهم بخوره، یعنی دو تا ترتیب اون موقع وجود داره یا مفعول بعد از فعل میاد یا قبل از فعل، این دو تا با هم فرق دارند و باید بررسی بشه چرا اینطور شده و نکته ای توش وجود داره، تو سایر ترتیب ها هم همین طور هست حتی تو ترتیب های مفهومی هم همین طور هست مثلاً اِنَّ اللهَ عزیزُ الحَمید این رو معنا می خوایم بکنیم میگیم خب اِنَّ اللهَ حَمیدُ العَزیز چه فرقی داره، دو تا صفت رو خداوند یه جایی مطرح کرده اون دو تا صفت رو به یک موصوفی نسبت داده اون دو تا صفت رو جا به جا بکنیم چه فرقی داره؟ آیا ترتیب شون مهم هست؟ چقدر مهم هست؟ و موضوعات مختلف دیگه ای که تو بحث های مفهومی وجود داره. ذیل بحث ترتیب میشه بحث رو گسترش داد یه بحث مبنایی در مورد ترتیب موضوعات و مفاهیم و جملاتو آیات بایستی انجام بشه بعد از اون یک سیر ترتیب در موضوعات مختلف در قرآن بایستی دنبال بشه یعنی ما نمودار سِیر ترتیب سِیر تغییرات ترتیبی رو در آیات قرآن بدست بیاریم در مقولات مختلف، و حتی نرم افزار بتونه به صورت هوشمند کار بر رو به این موضوعات توجه بده، بگه اینجا این ترتیب رو می بینی یه جای دیگه یه ترتیب دیگه ای از این وجود داره حتی مشابه یابی ترتیبی بشه ترتیب ها با هم مقایسه بشند فارق از موضوعات دیگرش ترتیب ها با هم مورد قیاس قرار بگیرند و توجه داده بشه این رو که شما داری اینجا معنا می کنی این جای دیگه با یه ترتیب دیگه ای اومده همین موضوع، در ترتیب مقابلش جا به جایی هست پس در ترتیب جای گذاری مهم هست، در بحث ترتیب جای گذاری جا نمایی موضوعات ، کلمات ، عبارات، آیات مهم هست مقابلش جا به جایی هست اینها نسبت به هم جا به جا بشند اون ترتیب دیگه وجود نداره یک ترتیب دیگری وجود داره پس جا نمایی، مکان نمایی در کلمات و آیات مهم هستند مقایسه ای این جا نمایی ها در جملات و عبارات و کلمات و آیات اینها هم مهم هستند، اینها با هم مورد قیاس قرار بگیرند، و در نهایت به بحث سیر ترتیب موضوعات در قرآن پرداخته بشه این جمله از نظر ترتیبی چه نوع ترتیباتی در قرآن داره اینها رو بیاره و با هم مقایسه بکنه مثل همون بحثی که هست مثلاً الحمدالله رب العالمین لِلهِ الحمد، الحمدالله لِلهِ الحمد، خب این یه جا به جایی در ترتیب هست دو تا ترتیب در آیات هست اینها در معنا فرق دارند؟ مثلاً یَتَوَّکَل عَلی الله ، یا عَلی الله فَلیَتَوَکَّل ، دو تا ترتیب شد اینها در معنا فرق دارند؟ آیا عَلی الله فَلیَتَوَکَّل یعنی همون یَتَوَّکَل عَلی الله ؟ به این ترتیبات باید پرداخته بشه چه در حوزه ی کلمات و بعد از اون در حوزه ی جملات، ترکیبی از جملات، آیات، ترکیبی از آیات و سیاق ها .