بله در بحث قرآن یکی از مسائلی که لازم هست روشن بشه بحث معنای آیه هست در قرآن، منظورمون همون شماره گذاری در قرآن هست یعنی اینکه در قرآن این شماره های گذاشته شده و هر کدوم از این شماره ها فاصله ی بین این شماره گذاری ها به معنای آیه قلمداد میشه چی هست چه معنایی داره؟ ارتباطش با بحث جملات قرآن چی هست با بحث عبارات نحوی چیه؟ آیات جمله نیستند آیات عبارات نحوی هم نیستند، گاهی با هم ارتباط دارند گاهی یه آیه چند تا جمله هست گاهی چند جمله و نصف هست گاهی چند عبارت نحوی هست گاهی بخشی از یک عبارت نحوی هست پس اینها معادل هم نیستند ما برای یک آیه یعنی برای بندهای شماره گذاری شده در قرآن که کسی درش اختلافی نداره تقریباً میشه گفت اختلاف صفر هست و بحث این هست که این بر اساس وحی بوده و توقیفی هست و کسی نمی تونه بگه که این دو آیه رو ما یه شماره بگذاریم یه آیه، کسی نمی یاد بگه که سوره ی کوثر رو بجای سه آیه بگیم دو آیه، بگیم یک آیه همه اش رو بکنیم یک آیه، از اون ابتدا شماره ای نگذاریم تا آخر یه شماره بگذاریم بگیم کلاً یه آیه هست، چرا کسی نمی تونه این کار رو بکنه؟ چون این بر اساس وحی هست توقیفی هست نمی تونی دست بزنی، خب این چیه؟ چه حکمتی درش هست؟ وقتی قرآن رو می خونیم قرآن ما رو دعوت می کنه به فهم آیات، نه به فهم جملات نه به فهم عبارات نحوی به فهم آیات، البته آیات قرآن به لسان عربی هست در لسان عربی جمله وجود داره عبارت نحوی وجود داره ولی ما باید از گذر اینها برسیم به فهم آیات، این مسئله فکر کردن به این مسئله مهم هست، فکر کردن به این مسئله مهم هست، مسئله مطرح نبوده، ما خیلی اوقات به این مسئله توجه نمی کنیم
مثلاً آیه ی پنج و شیش سوره ی انسان می فرماید که إِنَّ الْأَبْرَارَ يَشْرَبُونَ مِن كَأْسٍ كَانَ مِزَاجُهَا كَافُورًا آیه ی شیشم می فرماید که عَيْنًا يَشْرَبُ بِهَا عِبَادُ اللَّهِ يُفَجِّرُونَهَا تَفْجِيرًا از نظر معنایی و لسان عربی شما میگی آیه ی ششم رو، عَيْنًا رو مرتبط به قبل میدونی و در معنا کردن باید ارتباط بدی و معنا کنی و جلو بری آیا نمی شد اینجا آیه ی ششم رو جزئی از آیه ی پنجم باشه؟ مثلاً این طور می فرمایی كَانَ مِزَاجُهَا كَافُورًا عَيْنًا يَشْرَبُ بِهَا بدون اینکه آیه عوض بشه چه اشکالی پیش میاد؟ شما خیلی از جاهای دیگه که در انتهای آیه جمله تموم نشده یا بخشی از جمله در آیه ی بعد وجود داره یا جمله ای در آیه بعد وجود داره که ارتباط تنگاتنگی با جمله ی قبل داره در ظاهر معنای مستقل نداره شما میگی آیه بعدی که حاوی این جمله هست رو نمی تونیم بدون آیه ی قبلی ترجمه کنیم بدون آیه ی قبلی معنا کنیم، الان هیمن جا آیه ی ششم وقتی می فرماید عَيْنًا يَشْرَبُ بِهَا شما میگی چیه؟ عَيْنًا چیه؟ میگی همون کافوراً ، همون مزاج، شما بر می گردونی به اونجا معنا می کنی ولی باید یه نکته رو در نظر گرفت آیه پنجم آیه ی پنجم هست ، آیه ی ششم آیه ی ششم هست، اینها از وجه آیه بودن چه معنایی دارند؟ چرا دو آیه هستند؟ چرا اینها در یک آیه مطرح نشدند؟ همون مفهوم رو به ما می رسونه همین ترجمه ای که ما انجام میدیم رو به ما می رسونه چرا در دو آیه مطرح میشند؟ در دو آیه ای که بر اساس وحی جدا شدند، چه حکمتی درش هست؟ وقتی بر اساس وحی جدا شدند یعنی خیلی مهم بوده یعنی باید جدا می شدن باید اون یک آیه ی می شده، بعد از اون یک آیه ی دیگر، نمی تونسته یک آیه باشه و اگه کسی این کار رو نکنه کار خطایی کرده، چه اتفاقی می افته که کار خطایی انجام میشه؟ چه چیزی بهم می خوره؟ چه مفهومی چه ویژگی چه موضوعی جا به جا میشه اگر ما بگیم آیه ی پنجم و ششم سوره ی انسان یه آیه هستند؟ چرا نمی تونیم این حرف رو بزنیم؟
بله ما نیاز داریم که این مسئله رو برای خودمون پر رنگ بکنیم و معنای آیه رو بشناسیم و ارتباط بحث آیه و بحث جمله، عبارات نحوی و موضوعاتی از این دست رو بدونیم. ببینید کلمات قرآن با ویژگی های مختلف در کنار هم جمله تشکیل میدند یه سری ویژگی ها برای تشکیل دادن جمله ضروری هست اینها که کنار هم هستند بعد از اون اینها در جملات در کنار هم با یک سری ویژگی ها قرار می گیرند و دسته جمله های مختلف رو تشکیل میدند یکی از عنوان دسته جمله هایی که ما می شناسیم عنوان دسته جمله ی عبارت نحوی هست، آیا دسته جملات دیگری وجود داره؟ آیا بین جملات در کنار هم نوع ارتباطات دیگری هم وجود داره؟ اصلاً چه نوع ارتباطاتی می تونه وجود داشته باشه؟ الان در بحث ها گاهی یه تعریف ساده گذاشته میشه که تا جایی که به استیناف می رسیم از این استیناف تا استیناف بعدی این جملات مرتبط به هم هستند وقتی میگیم استیناف یعنی دیگه بین شون عطف وجود نداره پس یک سری ارتباطات قطع میشه میگیم با قطع شدن عطف با قطع شدن عطف و برخی وابستگی ها مثل صفت و بدل و غیرهم، وقتی این ویژگی ها دیگه تمام میشه بین یک جمله و جمله ی بعدی این چند ویژگی وجود نداشته باشه ما میگیم این دسته جمله تمام شد شدند یک دسته، خب این یه دسته بندی هست باید باز هم فکر کنیم دیگه چه ارتباطاتی می تونه وجود داشته باشه از اینجا به بعد چه ارتباطاتی ادامه پیدا می کنه؟ و اینها کجا دیگه قطع میشند؟ وقتی از جمله شروع می کنیم جلو میریم یک سری ارتباطات تمام میشه دوباره باز شروع میشه تمام میشه دوباره شروع میشه یک سری ارتباطات ادامه پیدا می کنه تا یه جایی اونجا تموم میشه دوباره شروع میشه، آیا ما می تونیم خط اتصال و انفصال این ارتباطات رو درست ترسیم بکنیم و برخی نقاط تغییر رو پیدا بکنیم؟ بله ما برای ترجمه به کلمات نیاز داریم به جملات نیاز داریم به عبارات نحوی نیاز داریم به ارتباط جملات با هم به ارتباط کلمات با هم نیاز داریم به آیه چه ارتباطی داره؟ چه نیازی داره؟ آیه و مشخص شدن آیات بر اساس وحی چه نقشی در فهم قرآن دارند؟ چه نقشی در تفکر دارند؟ تفکر در آیات انجام میشه، تفقّه در آیات انجام میشه، تدبّر در آیات انجام میشه، جزئی ترین وجهی جزئی ترین موضوعی که در قرآن که وجه قرآنی قرآن رو در خودش داره آیات هستند نه جملات، خود قرآن این جوری معرفی می کنه، قرآن خودش رو متشکل از آیات می دونه نه متشکل از جملات، نه متشکل از عبارات نحوی، متشکل از آیات ولی به لسان عربی که البته در لسان عربی بحث جمله و عبارات نحوی و کلمات و بحث های مختلف مربوط به لسان عربی وجود داره، ولی قرآن متشکل از آیات هست، یعنی ما باید بتونیم از جمله از بحث لسان عربی یعنی از بحث کلمه، جمله، عبارت نحوی و سایر بحث هایی که می تونه اینجا وجود داشته باشه بتونیم بحث آیه رو بفهمیم به آیه راه پیدا کنیم، بحث آیه حتماً باید در بحث فهم قرآن و ترجمه ی دقیق قرآن مد نظر قرار گرفته بشه، بعد که یه مقداری با آیات آشنا بشیم لازم هست که حالا اونجا بریم سراغ دسته بندی آیات، آیات بر اساس شاخص های مختلف دسته بندی میشند، مثلاً آیات محکم و متشابه، مثلاً آیات محکم و فصلی، مثلاً آیات قرآن، آیه از چه وجوهی قرآن هست آیه از چه وجوهی کتاب هست؟ مثلاً ببینید شما در مورد یک کلمه ویژگی های مختلف در میاری حتی به اصطلاح وجود داره که صرف یک کلمه، شما یک کلمه رو صرف می کنی، این واژه چیزی هست که ما در اوردیم در لسان عربی مطرح هست، خداوند همین مقوله رو در مورد آیات مطرح می کنه تصریف آیات، نمی خوایم بگیم این اون هست، ولی می خوایم بگیم اتفاقاً این مقوله عنوان اصلیش برای آیات مطرح هست در قرآن، این مقوله چی هست؟ ما چجوری می تونیم یک آیه رو صرف کنیم؟ یه دسته بندی در مورد آیات دسته بندی سوره هست سوره چیه؟ یه معنای اصطلاحی از سوره همین سوره هایی هست که در قرآن هست به عنوان صد و چهارده تا سوره، چطور آیه ای عضوی از یک سوره قرار می گیره و عضوی از یک سوره ی دیگه نیست چرا؟ حتی در این بحث اصلاحی به معنای صد و چهارده تا سوره، شما ممکنه بفرمایی که بخاطر ارتباط معنایی که بین یه سری آیات وجود داره، ممکنه ارتباطات معنایی بین آیات مختلف از جاهای مختلف قرآن شما پیدا بکنی چرا به اونها نمی گید سوره؟ ممکنه بگید بخاطر یه نظام و نظمی که در بین این آیات وجود داره و یه هدفی که از این آیات میشه در کنار هم پیدا کرد، ممکنه پنجاه تا آیه در جاهای مختلف قرآن پیدا بکنیم که در کنار همدیگه یه نظمی داشته باشند و معنای خاصی رو دنبال بکنند و به شما یه نتیجه ی خاصی رو برسونند چرا به اونها نمی گید سوره؟ آیا سوره ی اصطلاحی در قرآن یک نوع تدبیر خاص در قرآن هست در آیات قرآن هست و تدبیر های دیگری هم وجود دارند؟ بله ما باید بحث آیات در قرآن رو بشناسیم یعنی این شماره گذاری ها رو بشناسیم و بعد این ویژگی ها رو تعریف بکنیم انواع ارتباطاتی که بین این آیات وجود داره رو پیدا بکنیم.
یکی از اولین ارتباطات ارتباطات هست که مشخص شده، شماره یک تا شماره ی فلان پشت سر هم شماره گذاری شدند فلان جا یک بعدش دو بعد سه اونی که دو هست یک نیست سه هم نیست نمی تونی هم تغییرش بدی فقط دو هست، ترتیب این آیات، اینها به یه ترتیبی پشت سر هم گذاشته شدند این ترتیب وجود داره و بر اساس وحی هست خب این یه نوع ارتباطی که بین این آیات هست و حتماً ارتباط بسیار مهمی هست که بر اساس وحی قرار داده شده که دست خوش تغییر نشه، فهم اینقدرش حتماً خیلی ضروری هست اگر ارتباطات دیگری بین آیات وجود دارند بحث دوم هست فهم اینش خیلی ضروری هست و مشهود جلوی چشم همه هست هر کی قرآن رو باز می کنه این رو می بینه ولی مسئله این هست که بهش توجه نمی کنه گاهی موضوعات اینقدر واضح هستند دیده نمی شند بله ما باید آیات رو بشناسیم ارتباط آیات رو بشناسیم و با شناخت آیات و ارتباط آیات ارتباط سور مختلف قرآن رو بشناسیم و نظام قرآن را پیدا کنیم و کتب رو بشناسیم و کتاب رو بشناسیم ببینید مثلاً در بحث جمله به عنوان یک دسته از کلمات، کلمات با یک سری ارتباطات در کنار هم تشکیل یک جمله میدند جملات به شکل خاصی می تونند با هم ارتباط داشته باشند یه نوع ارتباطات بین شون کم و زیاد میشه قطع و وصل میشه، نوع ارتباطی بین جملات و آیات وجود داره به چه شکل هست؟ بین جملات و عبارات نحوی و آیات وجود داره به چه شکل هست؟ بعد ارتباطاتی که بین آیات وجود داره، چه چیزی قطع و وصل میشه چه شاخصه ای تموم میشه شروع میشه؟ با تمام شدند یک آیه وقتی یه شماره ای زده میشه چه چیزی تموم شد؟ این رو باید شناخت با شروع یک آیه چه چیزی شروع میشه؟ شما این رو هم در جملات می تونی تعریف کنی در جملات معلوم هست، هم در عبارات نحوی می تونی تعریف کنی معلوم هست و هم در انواع دسته بندی های دیگه ای که انجام میدی، خداوند یه دسته بندی انجام داده خودش به اسم آیات ما فقط متوجه نمی شیم که یه آیه تموم میشه یعنی چی تموم شد؟ و یه آیه شروع میشه یعنی چی شروع شد؟ و در مجموع این آیات کنار هم ممکنه دسته های مختلفی رو تشکیل بدند میشه دسته آیات مختلف، یکی از دسته هاش دسته ی سوره های قرآن هست و سوره های قرآن کنار هم یک دسته ی بزرگتری رو تشکیل میدند یک عنوان دسته ی بزرگ به نام قرآن، چجوری با چه ارتباطی قرآن رو شکل میدند؟ همون طور که شما میگی مثلاً این کلمات در کنار هم با چه ارتباطی جمله رو شکل میدند؟ تا اون ارتباط رو متوجه نشی نمی تونی جمله رو متوجه بشی، جمله برای شما شکل نگرفته وقتی اون اجزاء جمله ارتباط شون با هم معلوم میشه جمله برای شما شکل می گیره، جمله برای شما فهم میشه وقتی جملات در کنار همدیگه ارتباطات شون معنا میشه اون عبارت نحوی برای شما فهم میشه، چه چیزهایی در کنار هم شکل بگیرند، ارتباطات شون معلوم بشه و چه نو ع ارتباطاتی معلوم بشه آیه برای ما شکل می گیره؟ چه ارتباطاتی بین این آیات شکل می گیره سوره برای ما معنا پیدا می کنه؟ و چه ارتباطاتی بین سور می تونه قرآن رو برای ما شکل بده؟ آیا قرآن یک پیکره ی صد و چهارده تکه هست؟ لازم نیست دنبال ارتباط مفهومی بگردیم بگیم که آخر این سوره به اول اون سوره این ارتباط معنایی رو داره اینجوری تموم شده، شاید این هم باشه ولی خب این یه جای کار نقص داره ما باید یه کم عقب تر شروع کنیم از آیه شروع کنیم با فهم آیه شروع کنیم چون همین سوره ای که شما میگید با آیات شکل گرفته، بین آیات دنبال چه ارتباطی باید گشت، ارتباط مفهومی؟ ارتباط آهنگین، اصلاً چه نوع ارتباطاتی میشه بین آیات تعریف کرد؟ و آیات در کنار همدیگه وقتی یک سوره رو تشکیل دادند چه نوع ارتباطی بین شون جریان داشته؟ چه ارتباط هایی قطع و وصل شده؟ یا یکپارچه باقی مونده؟
و در بین سوره ها همین طور، چه ارتباطی، پیدا کردن اون ارتباط مهم هست، اینکه شما دنبال چه ارتباطی بگردی، این رو الان به عنوان مسئله مطرح می کنیم اینکه چه ارتباطی وجود داره نمیدونیم ولی به عنوان مسئله مطرح می کنیم به عنوان یه مسئله ی منطقی و بر می گردیم به عقب اینکه باید آیه رو شناخت اون تعریف مسئله در مورد آیه رو حل کرد. بله تا جایی که راه داشته باشه ما باید جزئیات قرآن رو مشخص بکنیم مثلاً مشخصات مختلف کلمات رو شناسایی بکنیم و ارتباطات این مشخصات رو با هم پیدا بکنیم از مشخصات صرف و نحو و انواع مشخصاتی که در مورد یک کلمه میشه تعریف کرد اینها رو پیدا بکنیم و مشخصات عضویت شون در گروه های مختلف رو عضویت یک کلمه در جمله، عضویت یک کلمه در آیه، عضویت یک کلمه در عبارت نحوی، عضویت یک کلمه در سوره، عضویت یک کلمه در قرآن، شما تقریباً به صورت دقیق می تونید عضویت یک کلمه در جمله، آیه، عبارت نحوی و سوره رو مشخص کنید بگید کدام عضوش هست این کدام عضو از این سوره هست و مشخصاتش به چه شکلی کدام عضو از این سوره هستند، قرآنش رو می خوای مشخص کنی بر اساس ترتیب مصحف می تونی مشخص کنی، آیا این نوع مشخص کردن تا سوره می تونه به ما کمک بکنه که روابطی رو پیدا بکنیم و بتونیم کمک بگیریم که عضویتش رو در گروه سور ترتیب نزول پیدا بکنیم، شما چهار تا عضویت داری عضویت در جمله، عضویت در آیه، عضویت در عبارت نحوی، عضویت در سوره، تو صد و چهارده سوره صد و چهارده دسته بندی، این عضویت ها رو مشخص کردیم فقط اینها رو نمی تونیم یکی کنیم یکی کردنش یعنی یه گروه بزرگتر تشکیل دادن و شماره گذاری کردن بر اساس این گروه بزرگتر بر اساس ترتیب مصحف شدنی هست، آیا میشه از این نوع دسته بندی از جمله همین جوری بزرگ شدیم تا به سوره رسیدیم الگویی رو یافت که کمک بکنه به پیدا کردن الگوی حاکم بر دسته بندی کلی قرآن، بزرگترین دسته ی ما بزرگترین گروه ما قرآن هست درش دسته های مختلف گروه های مختلف داره، جزئی ترین دسته ی ما کلمه هست یه عضو هست جزئی ترین عضو ماست، از دسته های دیگر مون جملات، عبارات، آیات، سوره ها، سیاق ها، و موضوعات دیگه، پیدا کردن اینکه چه موضوعات چه نوع دسته بندی هایی هم وجود داره این خودش هم یه مسئله هست و چگونه این دسته بندی ها تعریف میشند، مثلاً سیاق چه تعریفی داره؟ چه چیزی از یک سیاق به یک سیاق دیگه تغییر می کنه؟ شما در عبارت نحوی در عنوانش وجود داره مثلاً مطرح می کنید این چند شاخصه از بحث نحوی تغییر می کنه تمام میشه لذا میگی عبارت نحوی، پس در عبارت نحوی شاخصه های بحث نحو محو کار شماست که تغییرات اون رو عرض یابی می کنید در بحث جمله هم همین طور شاخصه هایی از بحث نحو محو کار شما هست، در بحث آیه چی هست؟ در بحث سیاق چی هست؟ در بحث دسته بندی آیات در کنار هم چه شاخصه هایی تغییر می کنه؟ لسان قرآن، مفاهیم، پارامترها و موضوعات مربوط به ترجمه اینها چه تغییراتی می کنند؟
