ما در واقع وقتی می خوایم در قرآن مشابه یابی کنیم اولین مشابه یابی ما مشابه یابی ظاهر هست. ظاهر واژگان یعنی تشابه در کلمات، دسته کلمات، ریشه ها. این در واقع مشابه یابی هست. وقتی ما جستجو می کنیم که این واژه در آیاتی باشه در واقع بین اون آیات یه وجه اشتراک پیدا کردیم. یه وجه اشتراک یعنی یه وجه تشابه. این آیات با هم یه وجه تشابه دارن. وجه تشابهشون چی هست؟ اینکه فلان واژه در همه این آیات وجود داره. پس اینها در واقع یه وجه تشابهی با هم دارن. به معنایی بوسیله وجود اون واژه در اون آیات این آیات با هم ارتباط دارن.
یک قدم، تشابه رو میشه پنهان تر کرد از ظاهر. از ظاهر واژگان پنهانتر کرد. در مشخصات واژه ها دنبال کرد. مشخصات صرفی، نحوی، سایر مشخصات این رو دنبال کرد، میشه جستجویی که بر اساس صرف و نحو و موضوعاتی از این دست انجام میشه. ظاهر واژه ها مشابه نیستن ولی مشخصه ای از واژه ها مشابه هستن. مثلا همه آیاتی که در اونها باب افعال هست. پس همه این آیاتی که در اونها باب افعال هست در واقع یه تشابهی به هم دارن. ممکنه سطح تشابهشون پایین باشه. ولی این آیات به هم یه تشابهی دارن. تشابهشون این هست که در این آیات یک باب افعال وجود داره. اینها رو میشه گام به گام جلوتر رفت.
برخی از ربطها، مثلا در این آیات دو جمله به این شکل به هم ربط دارن. این نوع از ربط، تشابه هست. آیاتی که درشون شرط و جواب شرط وجود داره. یه تشابه هست. بالاخره در این آیه و آیه شماره 2 شرط و جواب شرط وجود داره در آیه شماره 3 وجود نداره. پس این آیه 1و2 با هم یه تشابهی دارن. یه وجهی از تشابه رو دارن. از این موارد جزئی تر تشابه شروع میشه و گسترش پیدا می کنه به موارد بیشتر. آیاتی که یک جمله ثابت درشون وجود داره اینها با هم تشابه دارن. یه جمله ثابتی درشون وجود داره، مثلا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُون. خوب اینها یه وجه تشابه دارن. آیاتی که این جمله درشون هست اینها وجه تشابه دارن. تشابهشون جی هست؟ اینکه در اون آیات این جمله وجود داره در بقیه این جمله وجود نداره.
بحثی که در تشابه هست، یک اینه که وجه اشتراک بین آیات یا اون فرازهایی که به دنبالش هستیم وجود داشته باشه. این یک بحث هست. بحث بعدی نوع ربطی است که آنچه که پیرامون وجه اشتراکها هست، نسبت به هم پیدا می کنن. مثلا در آیه 1 و آیه 2 یه وجه اشتراکی وجود داره به نام الف. خوب در آیه 1 پیرامون الف واژه هایی هست، عباراتی هست، جملاتی هست. در آیه 2 پیرامون الف عباراتی هست، واژه هایی هست، این دو دسته از عبارات و واژه ها در آیه 1 و 2 با هم چه ربطی دارن؟ آیا بر اساس این تشابه دو الف، آیا به دلیل اشتراک دو الف خوب به دلیل اشتراک الف در این دو آیه اونها با هم ربطی پیدا می کنن؟ چه این الف ما یعنی این وجه اشتراک باید در چه حدی باشه که بین باقی پیرامون خودش، بین باقی مرتبطین خودش در اون فراز و آیه و با باقی مرتبطین خودش در فراز دیگر و آیه دیگر ارتباط ایجاد کنه. اینها باید به چه شکل باشه؟ الف باید این وجه اشتراک باید چه ویژگیهایی داشته باشه؟ در چه حدی باشه؟ آیا فقط به صرف اینکه یک واژه اینجا باشه یک واژه در آیه دیگه باشه پیرامونش به هم ربطی پیدا می کنن؟ آیا یک جمله باشه ربطی پیدا می کنن؟ باید چه شرایطی داشته باشه که ما بگیم پیرامونش با هم فرق دارن و چه ربطی دارن؟ آیا پیرامون دو وجه اشتراک، آیا پیرامون وجه اشتراک در دو آیه به هم ربط دارن و چگونه ربط دارن و در چه سطحی ربط دارن؟ بله در بحث ارتباط آیات و تشابه آیات یکی از موضوعات وجوه مشترک بین آیات هست.اولین وجه مشترک، ساده ترین وجه مشترک که میشه دنبال کرد واژه ای هست. شما یه واژه رو دنبال کنی. وقتی یه واژه ای رو دنبال می کنی آیاتی رو به دست میاری که در اون آیات این واژه وجود دارن. این واژه وجود داره. برای این واژه مرتبطینی در اون آیه وجود داره. مرتبطین نحوی وجود داره که در ارتباط معنایی با این واژه قرار گرفته هست و در واقع ظرفیت معنایی این واژه رو ایجاد می کنن. در واقع اون واژه در جاهای مختلف بوسیله اون مرتبطینش معنا میشه، معناش بروز پیدا می کنه. بستر بروز معنای اون واژه هستن سایر مرتبطینی که در اون آیه پیرامون خودش داره. این یه بحث،
بحث دیگر که در اینجا مطرح هست، دایره مرتبطین یا حیطه مرتبطین یک واژه هست در جاهای مختلف، در آیه های مختلف. یعنی در واقع مثلا واژه قرآن رو وقتی ما در قرآن جستجو می کنیم تدبر به قرآن مربوط هست. أَ فَلا يَتَدَبَّرُونَ الْقرآن، تدبر به قرآن مربوط هست. قرائت به قرآن مربوط هست. سمع به قرآن مربوط هست. انذار به قرآن مربوط هست. موضوعاتی از این دست که به قرآن مربوط هستن. تمام اینها میشن دایره مرتبطین به قرآن. آیا بین خود اینها ارتباطی هست؟ این یه بحث دوم. آیا بین تدبر و قرائت ارتباطی هست؟ اولین ارتباطشون اینه که اینها افعال مربوط به قرآن هستن. آیا ارتباط دیگری هست؟ آیا ما از سایر ارتباطاتی که می تونیم بین تدبر و قرائت در ارتباط با مشترکات دیگه ای که دارن، واژه های دیگری که برای اینها مشترک هست پیدا بکنیم، آیا بین تدبر و قرائت میشه ارتباطی رو پیدا کرد؟ پس ما باید مفاهیم، ارتباطات رو بصورت لایه ای دنبال کنیم. در یک آیه ارتباطات بصورت خطی دنبال میشن. سه بعدی نیست. دارای بعد نیست. وقتی توی آیه ارتباطی رو دنبال می کنیم می گیم قرآن با این واژه این مفهوم با این واژه ها در ارتباط هست. از آیه دیگری مرتبطین دیگه اش رو پیدا می کنیم از آیه دیگر مرتبطین دیگه اش رو، اینجا بحث رو می بندیم در صورتی که گام بعدی اینه که حالا این واژه ها با هم چه ارتباطی دارن؟ این باید ادامه پیدا کنه. و در واقع ما باید اون حلقه بسته ارتباطات همه واژه ها رو به هم پیدا کنیم و این واژه ها رو در کنار هم به این شکل ببینیم. اینجا به ما نتایجی رو می رسونه.
ببینید اگر دو واژه فقط از طریق یک واژه به هم ربط داشته باشن، یه تعریفی داره. اگر دو واژه از طریق چندین واژه به هم ربط داشته باشن، یه تعریفی داره. ببینید اگر شما پیدا کنید که تدبر و قرائت اینکه به هم مرتبط باشن، این دو به هم مرتبط باشن وجه اشتراکشون فقط قرآن هست. وجه اشتراک دیگه ای ندارن. این ویژگیهای خودش رو داره. این که به دست بیاری نه حالا وجه اشتراک‌های دیگه ای هم ممکنه داشته باشن. یعنی تدبر ممکنه مثلا به واژه بیع ربط داشته باشن که قرائت هم به واژه بیع ربط داشته باشه. به همون واژه بیع. یعنی در واقع وجه اشتراک و ارتباطشون تنها یکی نقطه نیست. اگه ما این رو به شکلی گراف ترسیم کنیم یعنی گراف ارتباطات، بعضی ارتباطات فقط در یک گره اتفاق می افته. در یک گره ارتباطاتی، بعصی ارتباطات در چند گره اتفاق می افته.
