بله پس ما باید در بحث مفاهیم، در مورد مفاهیم یک موضوعی رو دنبال کنیم با عنوان اینکه تراز اون مفهوم چی هست؟ یکی از عناوینی که میشه برای تراز گفت بحث عدل در مفاهیم هست، یعنی عدل اون مفهوم چیه؟ خوب، در بحث جملات قرآنی، عبارات قرآنی، در گام نخست باید تناسب ها رو پیدا کرد. یعنی چه چیزی به چه چیز دیگری نسبت داده شده و چگونه نسبتی داده شده. این نسبتها می تونن ارتباطات نحوی باشن و اعم از ارتباطات نحوی باشن. یعنی بر گرفته از برخی ارتباطات غیر از ارتباطات نحوی که سر جای خودش جای بحث داره، بخاطر این عرض می کنیم تناسب. این تناسب در بحث ارتباطات نحوی یعنی همون ربطهای نحوی، همون ارتباطات نحوی. خوب ابتدا باید نسبت ها رو پیدا کرد. تناسبات رو پیدا کرد.
بعد از تناسبات از اولین تناسباتی که تراز رو مشخص می کنن، تراز رو پیدا کرد. بعد بر اساس سایر تناسبات، تراز مفاهیمی که بر اساس تناسبات اولیه پیدا نشدن رو مشخص کرد.
مثلا در آیه إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِينَ ءَامَنُواْ الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَوةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكَوةَ وَ هُمْ رَاكِعُونَ(55/مائده). خوب در این آیه گام اول چطور هست؟ گام اول باید تناسبات رو یافت. اولین تناسب بین الله، رسول و الذین امنوا نسبت ایجاد شده. نسبت در انجام یک فعل. نسبت در داشتن یک موقعیت انجام یک فعل، انجام یک رفتار. تناسب دوم توصیف این موقعیت الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَوةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكَوةَ وَ هُمْ رَاكِعُونَ. تناسب سوم مجموعه این تناسب اول با ولایت هست، و تناسب بعدی مخاطبین کُم هست، در واقع یعنی مخاطبین اَنتُم که از مسیر نسبت با ولایت به الله، رسول و الذین امنوا، نسبت داده میشن و تناسب پیدا می کنن، ربط پیدا می کنن، ارتباط پیدا می کنن.
خوب اینجا مسئله رو باید چگونه حل کرد؟ عرض میشه که خوب در بحث اول الله، رسول و الذین امنوا، با هم نسبت پیدا کردن به این معنا که هم موقعیت شدن، هم جایگاه شدن در انجام یک فعل، فعل ولایی. نسبت دوم برای ما مشخص می کنه که اون جایگاه، چگونه جایگاهی است؟ اون جایگاه در چه حدی است؟ پس ما با نسبت دوم، تراز اون جایگاه رو به دست میاریم. تراز اعمال ولایت توسط الله، رسول و الذین امنوا، رو به دست میاریم. اون نسبت دوم چی هست؟ الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَوةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكَوةَ وَ هُمْ رَاكِعُونَ. در واقع اینطور باید گفت الله، رسول و الذین امنوا، با دارا بودن نسبت يُقِيمُونَ الصَّلَوةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكَوةَ وَ هُمْ رَاكِعُونَ ولایت می کنن. با لحاظ این نسبت باید برید سراغ نسبت دیگر، سراغ نسبت دیگر ولایت هست. پس نسبت اول برای ما تراز فاعلان ولایت رو مشخص می کنه. نسبت دوم تراز ولایت رو مشخص میکنه. اینجا می فرماد ولایتی از الله، رسول و الذین امنوا در تراز يُقِيمُونَ الصَّلَوةَ. در بحث الله، رسول و الذین امنوا، که برای آنها، که برای الذین امنوا و به تبع برای الله و رسول تراز يُقِيمُونَ الصَّلَوةَ مطرح شد، پس برای فاعلان ولایت یک تراز مطرح هست. اینجا بحث يُقِيمُونَ الصَّلَوةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكَوةَ وَ هُمْ رَاكِعُونَ در واقع توصیف الذین امنوا هست ولی معیار و نشانه ای برای تراز فاعلیت الله، رسول و الذین امنوا. اگر برای خداوند شما بخوای اینجا صفتی مطرح کنید، مثلا بفرمایید که خداوند دارای این صفت این ولایت رو انجام میده، صفت خداوند در تراز يُقِيمُونَ الصَّلَوةَ با اون آثار با اون تبعات با اون ویژگیها. وقتی این نسبت برای فاعلان ولایت مشخص شده و بعد نسبت بعدی ایجاد شده، نسبت بین فاعلان ولایتی که دارای یک ترازی هستن و ولایت. اینجا این نکته هست که این ولایت به اون تراز از فاعلان ولایت مربوط هست، بی ربط نیست. پس در واقع اینجا ولایت در ترازی است که فاعلان ولایت در اون تراز هستن. پس در واقع ولایت به اون تراز مربوط هست. ببین اگر بعنوان مثال عرض کنیم اگر یک شخصی دارای چند ویژگی هست، دارای چند صفت هست، مهندسه، معلمه و ورزشکاره. وقتی شما می خوای بفرمایی که او تدریس خوبی می کنه، او مدرس شماست، شما نمی فرمایید که آن فردی که ورزشکار هست مدرس شماست. آن فردی که مهندس هست مدرس شماست. این کلام شما حکیمانه نیست. شما باید بفرمایید که آن فردی که معلم هست ومعلم بودنش در این سطح هست، معلمی است که دارای این تراز از تحصیلات هست، مدرس شماست. پس بالتبع بین تدریسی که انجام میشه و سطحی که برای معلم بودن او مشخص کرده اید، ارتباط هست. اگر بفرمایید او آن معلمی که، آن فردی که معلمی است با تحصیلات دکتری، مدرس شماست، این یه جمله و جمله ی دیگر بفرمایید آن فردی که معلمی است با تحصیلات دیپلم مدرس شماست، شما بین این دو تدریس تفاوت قائل شدید. شما چرا تفاوت از این دو تدریس درک می کنید؟ چونکه گفت اون فردی که معلم هست، برای هر دوشون گفت معلم هست ولی چرا تراز معلمی ایجاد کرد؟ برای یکی گفت دکتر هست، برای یکی گفت دیپلمه. پس این درس دادن با این درس دادن فرق داره. این درس دادن دکتره، به دکتریش مربوطه. و اون درس دادن دیپلمه، به دیپلمیش مربوطه. پس در اینجا ولایت در این ترازی است که برای فاعلان ولایت مطرح هست. یعنی ولایت به این نسبت ارتباط داره. ولایت به يُقِيمُونَ الصَّلَوةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكَوةَ وَ هُمْ رَاكِعُونَ بودن ارتباط داره، بی ربط مطرح نشده. پس تراز معنایی ولایت رو باید با این تراز از معنا دنبال کرد.
بحث بعدی اینکه تراز انتم چیست؟ یعنی شما اینجا باید سوال بپرسید که چه کسانی تحت این ولایت هستن؟ چه کسانی از این ولایت بهره خواهند برد؟ پس باید بدنبال فهم تراز این انتم بود. چه کسانی از این ولایت بهره مند خواهند شد؟ در آیه بعد می فرماد که وَ مَن يَتَوَلَّ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ الَّذِينَ ءَامَنُواْ فَإِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْغَلِبُونَ(56). کسانی که در مقابل، در ازای ولایت خدا و رسول و الذین امنوا، که در آیه قبل مطرح هست، مشخصات تراز انتم در خود آیه 55 مطرح هست. یعنی کسانی که می توانن از فضای و فراز يُقِيمُونَ الصَّلَوةَ بودن وَ يُؤْتُونَ الزَّكَوةَ بودن وَ هُمْ رَاكِعُونَ بودن الذین امنوا اثر ولایی بگیرن. این مشخصه اول تراز اونها، خوب. ویژگیهای بیشترشون در آیه 54 مطرح است. نداشته های الذین امنوایی که در بالا مطرح است. تذکراتی که برای الذین امنوا در آیه 54 مطرح هست. اینکه خداوند می فرماد اگر شما از دین مرتد بشید من قومی رو میارم که چنین ویژگیهایی داشته باشه.
بله پس در بحث مفاهیم چند گام ایجاد و کشف تناسبات اولیه، تعیین تراز و بر مبنای تناسبات توازن ایجاد کردن بین آن مفاهیمی که ترازشون معلوم هست و اون مفاهیمی که ترازشون معلوم نیست ولی با مفاهیم دارای تراز نسبتی دارن، بنابر اون نسبت باید تراز ایجاد بشه. مثلا در مثال سوره مائده باید برای کُم یعنی انتم تراز ایجاد بشه. یعنی در واقع باید توازن صورت بگیره.
