یه بحثی که وجود داره اینه که آیات متشابه کجا مطرح هست؟ دایره آیات متشابه در کدوم یک از علوم مربوط به قرآن مطرح هست؟ آیات متشابه به نظر در بحث قرآن عربی مطرح هست. یعنی در دایره علم لسان مطرح هست. وقتی شما با علم عربی به قرآن می پردازید آیه متشابه وجود داره. طبق آیات سوره هود خداوند می فرماد که آیات کتاب محکمه ثمُ فُصِّلَتْ، سپس تفصیل میشوند. طبق آیات سوره فصلت می فرماد که اون تفصیل به قرآن عربی است. خب آیات قبل از تفصیل فقط محکمند آیاتی که هنوز تفصیل نشدند محکمند وقتی تفصیل شدند به قرآن عربی اون موقع دیگه می تونه بحث متشابه و آیات محکم اینجا مطرح باشه و همینجا مطرح هست. چرا؟ چون قبل از قرآن عربی قبل از تفصیله قبل از تفصیل، فقط آیات محکم مطرح هست. پس بعد از تفصیل هست که آیات متشابه می تونه مطرح باشه یعنی محکم و متشابه بودن مطرح باشه یعنی در فضای قرآن عربی. یعنی در فضای علم عربی. پس با این استدلال میشه بحث کرد که آیات متشابه و محکم وقتی متشابه مطرح هست یعنی در دایره لسان عربی، در دایره علم عربی، برخی از آیات متشابه هستند.
وقتی گفته میشه آیات متشابه یعنی آیه به زبان عربی، آیه به لسان عربی تشابه ایجاد میکند بین دو برداشتی که شما می تونی بکنی. دو شیئی که میتوانی اون آیه رو به اون دو شی ارجاع بدی، یا در مفهوم یا در مصداق در معنا شما می تونی اون آیه رو به اون دو شی ارجاع بدی. اون دو شی رو از اون برداشت کنی لذا بین اون دو شی تشابه ایجاد میکنه و فرد میره و به چنین آیه ای می پردازه یکی از اون دو شی رو یا یکی از اون چند شی رو ترجیح میده و وارد میشه و ترجیحی میده که ظرفیت علم عربی این ترجیح دادن نیست ولو شما عالم به علم عربی باشید. علم عربی ظرفیت این ترجیح رو نداره. آیه متشابه چرا متشابه هست؟ چون به لسان عربی بیان شده. چون این آیه به لسان عربی بیان شده، متشابه هست.
میگیم خب ما ممکنه شما مطرح کنید که ما علم عربی رو یاد میگیریم و با علم عربی تشابه حل میشه. عرض میشه که نه ظرفیت علم عربی حل این تشابه نیست. علم دیگری غیر از علم عربی می خواد میشه علم تأویل. یا علم دیگری می خواد به عنوان ارجاع این آیات به آیات محکم، که شما اون آیه متشابه رو که علم عربی حل اون رو نمی تونه دنبال بکنه شما باید اون آیه رو به آیه محکم ارجاع بدید و با آیه محکم اون رو حل کنید. در آیات متشابه آنچیزی که باید حل بشه اون اشیائی است که تشابه بینشون ایجاد شده یعنی تشابه باید حل بشه. شما بدون تشابه باید وارد برداشت یا وارد تبعیت بشید و اون موضوع رو دنبال کنید تشابهی نباید وجود داشته باشه. خب عرض می کنیم این تشابه کجا وجود نداره؟ در آیات محکم. شما در آیات محکم تشابه وجود نداره پس اگر بتوانیم با استفاده از آیات محکم که ام الکتاب هستند آیات متشابه رو به اونها ارجاع بدی تشابه رو ممکنه بتونی حل کنی. این عبارت کجا گفته شده؟ گفته هُنَّ أُمُ الْكِتاب. می تونست این جمله گفته نشه. مثلا گفته بشه که هُوَ الَّذي أَنْزَلَ عَلَيْكَ الْكِتابَ مِنْهُ آياتٌ مُحْكَماتٌ وَ أُخَرُ مُتَشابِهاتٌ. چرا گفته شد هُنَّ أُمُ الْكِتابِ؟ می خواست جایگاه این آیات محکم رو نسبت به سایر آیات مطرح کنه، نسبت به سایر آیات در کتاب. پس رابطه رو ایجاد کرد. اگر شما بتوانی از آیه متشابه ارجاع بدی به ام اون آیه شما اون آیه متشابه رو میتنی حل کنی. تشابهش رو حل کنی. خب این یه علم می خواد و بحث بعدی اینه که شما در ایه متشابه می خوای حل بکنی که به چی برسی؟ به تأویلش برسی. اگر حل نکنی سراغ تأویلش بری غلطه و این رو بدون تأویل آیات رو راسخون فی العلم دارند می تونی از راسخون فی العلم بپرسی.
