استفاده شده در:
سیاق بندیسیاق بندی آیات هر سوره که در این تفسیر آمده به صورت کامل در نرم افزار وارد شده است
از جمله تفاسیری است که سیاق به سیاق هر سوره را تفسیر می کنند
نوع سیاق بندی در این تفسیر مناسب و قابل استفاده می باشد
این تفسیر در 24 جلد تدوین شده است
روششناسی مفسر
نویسنده تفسیر «من وحی القرآن» در شمار آیهمحوران قرار دارد. او در جایجای تفسیر خویش، خودمحوران را نکوهش میکند و ایشان را به آیهمحوری فرا میخواند. در نگاه فضلالله، مخاطب قراردادن همگان و دعوت ایشان به تأمل و تدبر در قرآن، نشان از این واقعیت دارد که قرآن فهمپذیر است و همگان میتوانند به فهم آیات برسند.[۲]
محتوای تفسیر
ویژگیها
پرهیز از ورود به مباحث غیر تفسیری؛ فضل الله در تفسیر آیات قرآن تنها در محدوده تفسیر سخن میگوید و از ورود به موضوعات غیر تفسیری حذر میکند.
گزیدهگویی؛ از دیگر خصوصیات تفسیر «من وحی القرآن»، پرهیز نویسنده از طرح مباحث تکراری است. برای نمونه:
مباحث ادبی آیات را بسیار کوتاه میآورد و از درازگویی و توضیح آنچه در تفاسیر بسیار گفته شده، پرهیز میکند.
از یادکرد فضایل سورهها و آیات طفره میرود و به ندرت فضیلت یک آیه یا سوره را بیان میکند.
نظرات تفسیری را بسیار کوتاه میآورد و از تفصیل آنها حذر میکند.
فایدهگرایی؛ نویسنده در طرح مباحث تفسیری، اصل را بر فایدهدار بودن و آن هم فایده بسیار داشتن مباحث گذاشته است.
پیروی از اسلوب قرآن در تفصیل و اجمال؛ فضلالله روش تفسیری خویش را در تفصیل و اجمال مطالب و موضوعات اسلوب قرآن معرفی میکند.
شبههشناسی؛ طرح شبهات کلامی، فقهی، تفسیری و... و نقد و بررسی محکم و استوار آنها از دیگر ویژگیهاست.
نتیجهگیری از پیام آیات؛ نویسنده «من وحی القرآن» قرآن را مایه حیات فکری و عملی تمامی انسانها میبیند.
آزاد اندیشی؛ از دیگر ویژگیهای «من وحی القرآن»، آزاداندیشی نویسنده و تسلیم نشدن در برابر نظریات مفسران برجسته شیعه و اهل سنت است.
آشنایی نویسنده با دانشهای جدید؛ او در جای جای اثر خویش، یافتههای علمی و نسبت آنها با آیات قرآن را به بحث و بررسی میگیرد و در برخی موارد، اصل تفسیر علمی را زیر سؤال میبرد.
طرح تفسیر در قالب پرسش و پاسخ؛ ویژگی دیگر تفسیر «من وحی القرآن»، طرح مباحث تفسیری در قالب پرسش و پاسخ است. علامه پرسش و پاسخ را یکی از بهترین اسلوبهای تربیتی میشناسد و آن را در تعمیق اندیشه، فکر و وجدان بسیار پراهمیت معرفی میکند.
نوآوری در مسائل زنان؛ از دیگر ویژگیهای تفسیر «من وحی القرآن»، نظریات خاص او در تفسیر آیات ناظر به زندگی خانوادگی و زنان است.
پیرایش تفسیری؛ فضل الله در پیرایش نظریات تفسیری، از مبانی و معیارهای خاصی بهره میگیرد. در نظرگاه او، نظریات تفسیری در صورتی شایسته طرح هستند که مستند علمی داشته باشند. در غیر این صورت، گزارش آن نظریات شایسته طرح در تفاسیر نیست.
رو در رویی با نظریات تفسیرگران؛ او سیاق را یکی از نشانههای درستی و نادرستی نظریات تفسیری میشناسد و در جایجای تفسیر خویش، آراء تفسیری را به کمک سیاق به سنجش و ارزیابی میگیرد.[۵]
چاپ کتاب
تفسیر من وحی القرآن در سال ۱۳۹۹ق در بیروت چاپ و منتشر شد. چاپ دوم این تفسیر به گونهای منقح و با تجدید نظر در سال ۱۴۱۹ق / ۱۹۹۸م، در ۲۵ جلد در انتشارات دارالملاک بیروت به چاپ رسید.[۶]
آيت اللّه سيد محمد حسين فضل اللّه در سال 1354 ه. ق در شهر نجف بدنيا آمد. پدرش سيد عبد الرئوف فضل اللّه، از علماى بزرگ بود كه تمام درسهاى مقدمات و سطوح را نزد پدر تلمذ نمود، دوره بحث خارج اصول و فقه را نزد اساتيد بزرگى چون آيت اللّه حكيم آيت اللّه خوئى، آيت اللّه سيد محمود شاهرودى، آيت اللّه شيخ حسين حلى و آيت اللّه سيد محمد روحانى گذراند.
در ضمن تحصيل، لمعه، رسائل و كفايه را تدريس مىنمود. همچنين در فعاليتهاى فرهنگى، ادبى نجف شركت مىكرد، داراى سه ديوان شعرى است كه دو جلد آن چاپ شده است.
در سال 1965 م كه انقلاب در عراق عليه رژيم سلطنتى به سركردگى عبد الكريم قاسم، روى داد، جماعة العلماء در نجف، فعاليتهاى خود را آغاز كرد، ايشان نيز به همراه آنان وارد فعاليتهاى سياسى، اجتماعى گرديد و در راه اندازى مجله« الاضواء» به همراه شهيد سيد محمد باقر صدر، فعاليت داشت. در سال 1966 م. به تقاضاى جمعى از مؤمنين به عنوان وكيل آيت اللّه حكيم و آيت اللّه خوئى روانه لبنان گرديد و بعد ديگرى از فعاليتهاى فرهنگى، اجتماعى، خدماتى و سياسى خود را آغاز نمود، فكر تشكيل حكومت اسلامى از محورهاى فعاليتهاى فرهنگى، اجتماعى و سياسى ايشان بود.
در اين مدت به نوشتن مقالات و كتب اسلامى مشغول بود، در لبنان چند حوزه علميه و مؤسسه خيريه پايهگذارى نمود. مدرسهاى در جنوب لبنان به نام« مدرسة القرآن الكريم» جهت ياد دادن قرائت تجويد و حفظ قرآن تأسيس كرد و در كنار آن علوم قرآن را به دانش آموختگان، آموزش مىداد. از همان ابتدا در مسجد امام رضا« عليه السلام» در منطقه بئر العبد به اقامه نماز جمعه همت گمارده بطور خلاصه ايشان مرد طرح و انديشه، قلم و نگارش، شعر و ادب، سخن و خطابه، رزم و مبارزه و اجتهاد و فقاهت و عالمى است نو انديش.
تأليفات متعددى در مسائل اسلامى دارد از جمله آنها، تفسير« من وحي القرآن» كه مورد بحث اين مقاله مىباشد.