استفاده شده در:
علم بَلاغتاز این کتاب در تدوین جزوه بلاغت استفاده زیادی شده است
از مثالهای قرآنی کتاب، در نرم افزار استفاده شده است
از حیث آموزشی کتاب خوب و جامعی است
دسته بندیهای نسبتا خوبی از علوم سه گانه بلاغت ارائه شده است
« جواهر البلاغة»، تأليف احمد هاشمى، از جمله آثار معاصر در موضوع بلاغت( علم معانى، بيان و بديع) است كه در سال‌هاى اخير جاى‌گزين كتاب« مختصر المعاني» شده است و به دليل اختصار، مورد استقبال طلاب علوم دينى قرار گرفته است. نويسنده در اين كتاب با اسلوب علمى، خلاصه‌اى از تمام قواعد فصاحت و بلاغت و اصول بلاغى را ارائه كرده است.
ساختار
كتاب، مشتمل بر مقدمه و مباحث مقدماتى و سه بخش است. در بخش اول،« علم معانى» در نه باب و در بخش دوم،« علم بيان» در سه باب و هر باب در ضمن چند مبحث مطرح شده است. در بخش سوم نيز« علم بديع» در دو باب تأليف شده كه در ذيل هر باب به ترتيب، محسنات معنوى و لفظى عنوان شده است.
گزارش محتوا
ناشر در مقدمه به نقش مهم علم بلاغت در فهم صحيح متون اسلامى، به‌ويژه آيات و روايات اشاره كرده است كه به‌وسيله آن مى‌توان به فهم بخش عظيمى از اعجاز قرآن كريم و بعضى از مصادر دينى مانند نهج البلاغه و صحيفه سجاديه دست يافت( مقدمه، ص 9).
نويسنده در تمهيد كتاب، سه علم معانى و بيان و بديع را تعريف كرده و كلام را به اعتبار معانى بيان، از حيث لفظ« فصيح» و از حيث لفظ و معنا« بليغ» دانسته است( تمهيد، ص 13).
در باره معنى اصطلاحى« بلاغت» از ديرباز تعريف‌هاى بسيارى به ما رسيده است. يكى از قديمى‌ترين تعريف‌ها از ابن مقفع است كه وقتى در باره بلاغت از او سؤال شد، گفت:« بلاغت؛ يعنى ايجاز، كه با گوش دادن و سخن گفتن و سكوت كردن يا شعر و نثر و خطابه و اشكال ديگر ظاهر مى‌شود». ابن معتز، در وجه تسميه اين علم مى‌نويسد:« چون معنى به دل شنونده وارد مى‌شود، بلاغت ناميده شده است». احمد الهاشمى چون بسيارى از معاصران،« رعايت مقتضاى حال با كلامى فصيح» را بلاغت دانسته است( ميرزانيا، منصور، ص 166).
پيش از كتاب« جواهر البلاغة»، كتاب« مطول» و« مختصر المعاني» در حوزه‌هاى علميه تدريس مى‌شد. تفتازانى، در اين دو كتاب ضمن اينكه همان خط مشى سكّاكى و شيوه خطيب قزوينى در« تلخيص المفتاح» را پيش گرفته و از روش شارحان پيشين، استفاده كرده و سعى او بر آن بوده كه عبارات و كلمات مصنف( خطيب قزوينى) را شرح دهد، گاه هم به نقد و بررسى پرداخته و مطلبى را تكذيب و سخنى را پذيرفته است. وى در ضمن شرح مطالب، موضوعات منطقى و فلسفى و كلامى را نيز گنجانده و نتوانسته خود را از بحث در اين‌گونه مسائل بركنار دارد( علوى مقدم، ص 47). هاشمى در كتاب حاضر از ورود به چنين موضوعاتى كه سبب تطويل كلام مى‌شود خوددارى كرده است.
احمد هاشمى كتاب را به همان شيوه خطيب قزوينى نوشته و تنها در مواردى با خطيب قزوينى اختلاف دارد. وى در پايان كتاب خود از سَرَقات، بحث كرده است. روى‌هم‌رفته در كتاب مزبور تمرين‌هاى سودمندى به شيوه كتب جديد عربى وجود دارد كه مورد استفاده طالبان علوم بلاغى قرار مى‌گيرد و روى همين اصل، كتاب« جواهر البلاغة» از كتب درسى آموزشگاه‌ها و مدارس متوسطه كشورهاى عربى مى‌باشد و تاكنون بارها چاپ شده است( همان، ص 77- 78).
کتاب دو جلد می باشد
وضعيت كتاب
فهرست مطالب، در ابتداى كتاب آمده است. توضيح برخى الفاظ و عبارات كه گاه نيز مفصل است، در پاورقى‌هاى كتاب ذكر شده است.
فعلا تکمیل نشده است